Freyr - 15.01.1982, Page 44

gangurfrá 1973 kemur til sögunn-
ar verður vatnið afar þéttsetið og
því minni fæða handa hverjum
einum. Það kemur niður á vaxtar-
hraða þessa sterka árgangs en
einnig á þeim árgöngum sem á eftir
koma.
Til þess að fá einhverja hug-
mynd um bleikjufjölda í vatninu
má nefna að niðurstöður merkinga
sem Jón Kristjánsson gerði árið
1973 sýna að þá voru í því nálægt
4000 bleikjur, næstunr allar 8 ára
og eldri.
Merkingarfrá árinu 1978benda
hins vegar til að fjöldi bleikja yfir
23 cm á lengd sé það ár miklu meiri
en 1973, jafnvel 60—70 þúsund.
Sú spurning leitar því á hvort í
Hólmavatn sé að verða of mikið af
bleikju og hverjar séu ástæðurnar.
Verða hér nefnd nokkur atriði
sem eru einkennandi fyrir ofsetið
vatn:
1. Aukin fiskmergð.
2. Minni meðallengd.
3. Verri fiskur.
4. Breytt fæðuval.
5. Aukin sýking af sníkjudýrum.
Atriði 1, 2 og 5 eiga við um
Hólmavatn árið 1978 og 1979, en
einnig er líklegt að atriði 4 eigi við.
Líkur benda því til að Hólm-
avatn sé að verða ofsetið. Ástæð-
urnargeta verið margþættaren hér
verða nefndar tvær senr fyrst koma
til greina þegar ofsetningar-
einkenna verður vart:
1. Minnkandi netaveiði.
Reynsla undanfarinna ára sýnir að
stangaveiði nægir venjulega ekki
ein sér til þess að halda bleikju-
stofni hóflega stórum. Netaveiði er
nauðsynleg samfara stangaveiði ef
ekki á illa að fara.
2. Urriði er oftast betri stanga-
veiðifiskur en bleikja, þ. e., hann
tekur agn miklu betur.
Urriði étur gjarnan bleikjuseiði
og grisjunarmáttur hans á
bleikjuna getur verið drjúgur. T. d.
bendir tilraun sem gerð var í
Svíþjóð, til þess að þótt þrír fjórðu
hlutar allra hrygningarbleikju
væru veiddir eitt haustið, kenrst
svipað magn af seiðum upp eins og
þó ekkert hefði verið veitt.
Annað ár var urriðaveiði fjór-
földuð miðað við venjulega árs-
veiði. Það árið varð bleikjuár-
gangurinn þrefallt stærri en
venjulega.
Þótt lítið sé af urriða í Hóltn-
avatni, veiðist hann töluvert á
stöng. Hlutfallslega er því veitt
mikið af urriða en lítið af bleikju á
stöng. Urriðar verða með því móti
svo fáir að þeir geta ekki grisjað
bleikjustofninn nægilega svo að
hann stækkar óhóflega. Jafnframt
verða ætisskilyrði fyrir urriðaseiði
verri, því að þau verða að berjast
við sívaxandi fjölda af bleikju unr
botndýrin. Urriða fækkar því enn
meir og keðjuverkun er þar með
hrundið af stað og verður ekki
stöðvuð nema nreð víðtækri
grisjun eða stórfelldri ræktun ur-
riða.
Spvrja rná hvort of miklurn
fjölda fiska sé til að dreifa í
Hólmavatni, því að samkvæmt
frásögunt veiðiréttareigenda hafa
sveiflur á bleikjustofninum ætíð
verið nriklar. Sum árin hefurveiðst
mikið af vænni bleikju en önnur
árin nánast ekkert. Þá hefur sýking
af völdum sníkjudýra verið mis-
munandi mikil. Telja nrá að góð
veiði sé u. þ. b. tíunda hvert ár.
Rannsóknarveiðarnar 1980
sýna að bleikjuárgangurinn 1973
hefur nrinnkað verulega. Samtímis
hefur vaxtarhraðinn aukist nokk-
uð hjá yngri fiski og snýkudýrum
stórlega fækkað í bleikjunni.
Árin 1978 og 1979 varfiskurinn
rnikið sýktur af sníkjudýrunr og
hugsanlegt að það hafi leitt til
fjöldadauða. Einkanlega má ætla
að þess hafi gætt nreðal 1973 ár-
gangsins þegar hann hrygndi í
fyrsta sinn árin 1979.
Að athuguðu máli mætti gera
því skóna að þróunin gæti orðið
sem hér segir.
Hólmavatn er grunnt, með-
aldýpi sennilega um 3 metrar.
Svifdýraviðkoman er þar af
leiðandi ekki mikil í samanburði
við botndýraviðkomuna. Eins og
áður hefur verið á drepið étur
bleikjan botndýr fyrstu ár ævinnar
og ef hún fær að ráða heldur hún
því hátterni áfrant.
Þar sem svifdýraviðkoman í
Hólmavatni er ekki mikil leiðir
aukinn rnergð bleikju til þess að
bleikjan étur ekki eingöngu svif-
dýr þegar harðnar í ári. í heimi
bleikjunnar sannast að enginn er
annars bróðir í leik, og stærri
bleikjan étur umsvifalaust minni
systkini sín á gaddinn. Ef sterkur
árgangur kemst upp má segja að
hann haldi niðri þeim árgöngum
sem á eftir koma. Það er ekki fyrr
en þessum dugmikla árgangi tekur
að hnigna að grundvöllur skapast
fyrir nýjan sterkan árgang.
Eins og áður hefur verið á
drepið benda niðurstöður af
veiðum 1980 til þess að sterka ár-
ganginunt frá 1973 hafi hnignað
verulega. Skilyrði fyrir eftirlifandi
bleikju ættu því að hafa batnað svo
um munar. Sá möguleiki er vissu-
lega fyrir hendi að ástandið í
Hólmavatni verði innan skamms
orðið svipað því sem það var upp
úr 1970.
n
Umræður og útdrættir
Að því loknu hófust umræður.
Fyrstur talaði Arni G. Pétursson.
Hann taldi Veiðimálastofnun hafa
unnið mikið og gott verk, þrátt
fyrir ntannfæð og einkum hefði
áhugi Veiðimálastofnunar á að
gera tilraunir verið lofsverður.
Hann benti á að nauðsyn væri að
tengja héraðsráðunauta betur
veiðimálum en verið hefði til þess.
Árni lét í Ijós aðdáun á „kapital-
istunum" sem stæðu að Mið-
84 — FREYR