Freyr - 01.12.2000, Blaðsíða 21

Áhrif aldurs við burð á 1. mjólkurskeiði
Mynd 6, sjá texta.
Áhrif burðarmánaðar á 1. mjólkurskeiði
Ljóst er að í þessum efnum hefur
markviss þróun verið í gangi. Þetta
má sjá glöggt á mynd 5 þar sem
sýnd er burðartímadreifing annars
vegar hjá kvígum sem báru árið
1991 og hins vegar þeim sem báru
árið 1998. Þar sést glöggt að hlut-
fall af haustbærum kvígum hefur
aukist talsvert á þessu tímabili.
Áhrif aldurs og
burðartíma á afurðir
Þegar þessir þættir eru ræddir er
eðlilegt að þeir séu skoðaðir í sam-
hengi við þau áhrif sem þeir hafa á
afurðir hjá kvígunum á fyrsta
mjólkurskeiði.
Þessir þættir eru vel þekktir vegna
þess að við kynbótamat kúnna eru
þessi áhrif metin hverju sinni.
Á mynd 6 eru sýnd áhrif aldurs
kvígnanna við burð á afurðir þeirra
á fyrsta mjólkurskeiði. Eins og
vænta má eru afurðir meiri eftir því
sem kvígumar eru eldri þegar þær
bera fyrsta sinni. Nærri lætur að af-
urðir á fyrsta mjólkurskeiði aukist
um 50 kg fyrir hvern mánuð sem
kvígan er eldri við burð. Þetta er
fyrst og fremst skýrt sem áhrif þess
að eftir því sem kvígumar em eldri
eru þær einnig að öðm jöfnu betur
þroskaðar þegar þær bera. Þessi
áhrif hér á landi eru ákaflega lík því
sem þekkt er í öðrum löndum. Sam-
hljóða niðurstöður þaðan eru hins
vegar að meiri afurðir hjá eldri
kvígunum nái aldrei að greiða auk-
inn uppeldiskostnað þeirra. Rétt er
að minna á það að áhrif burðarald-
ursins á afurðir á síðari mjólkur-
skeiðum em nánast engin.
Mynd 7 sýnir þau áhrif sem fram
koma hjá íslenskum kvígum af
burðartíma þeirra á afurðir á fyrsta
mjólkurskeiði. Þar sést yfir 500 kg
munar á afurðum á „besta“ burðar-
tíma og þeim „versta". Mestum af-
urðum skila kvígurnar sem bera að
hausti og snemma vetrar en þær
sumarbæru skila minnstum afurð-
um. Full ástæða er til að benda
rækilega á það að þessi áhrif eru
meðferðaráhrif en ekki líffræðileg
áhrif. Fyllilega eðlilegt virðist vera
Mynd 7, sjá texta.
að þær kvígur sem bera að hausti og
snemma vetrar fái að jafnaði betri
aðbúnað en aðrar vegna þess að
meginframleiðsla þeirra fellur á
þann tíma sem mjólk er greidd
hæstu verði. Kvígumar sem bera að
vori og um sumarið virðast hins
vegar verða homreka. Þessar kvíg-
ur koma með meginframleiðslu
sína undir lok kvótaársins og verða
því áreiðanlega margar mjög af-
skiptar um fóðrun og meðferð í
samanburði við aðrar kýr á búinu.
Umfjöllun
Þær niðurstöður sem hér hafa
verið kynntar sýna að feikilega
miklar breytingar hafa orðið á
burðartíma og burðaraldri hjá fyrsta
kálfs kvígum hér á landi á síðust
tveimur áratugum.
Þessar niðurstöður benda ein-
dregið til að burðartími sé orðinn
ráðandi þáttur við stjómun á burði
hjá kvígunum. Það er orðið svo að
á ótrúleg háu hlutfalli búa í landinu
bera allar fyrsta kálfs kvígur á
tímabilinu september til desember.
Full ástæða er til að reyna að
meta það hvort þessi þróun, sem
hér er gerð grein fyrir, sé að öllu
leyti æskileg eða hvort eðlilegt sé
að endurskoða hana.
Það er ljóst að í þessum efnum
hafa aðstæður á hverju og einu búi
vemleg áhrif þannig að um þetta
verða ekki settar fram neinar niður-
stöður sem eiga við á öllum búum.
Þáttur í þeim breytingum, sem
hér er gerð grein fyrir, eru tilraunir
bænda til að jafna mjólkurfram-
leiðslu eftir árstímum og auka
mjólkurframleiðslu á þeim tíma árs
sem hún er greidd hæstu verði.
Frh. á bls. 36
FREYR 11-12/2000-21