Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1922, Side 50

16
TIMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA.
menska fornaldax- vorrar einkum
fólgin í frækleik, hreysti og íþrótt-
um. Hann er svo glæsilegur, liann
Gunnar, er hleypur hæð sína í loft
upp í öllum herklæðum og eigi
skennnra aftur en franx fyrir sig.
Okkur finst til um hann Skarp-
héðinn, er hleypur tólf álnir yfir
Markarfljót nxilli skara, rennir svo
áfranx fótskriðxx svellið á enda,
steðjar á leiðinni yfir skjöld, sem
fleygt er fyrir haixn, klýfur mann
í lierðar niður, og þó að átta menn
standi fyrir, festir enginn fang á
lionunx. Og þá gleynxist seint hann
Grettir í Haranxsey og suixdið hans
xxr Draixgey. Yissulega væri það
ánægjulegt og æskilegt, að takast
nxætti að vekja upp aftur íxxeð Is-
lendingunx slíkan manndóm; og al-
úðarþakklæti eiga þeir meixn skil-
ið, sem hafist liafa handa í því
skyni nxx á dögTinx og vinna að því
sleitulaust, en þeir liafa aldrei
verið nenxa fáii*, þessi afarmenni,
sem með atgervi sínxx varpa fi’ægð-
arljóixxa á ættjörð sína, og á líkanx-
legunx yfirburðum eiixum saixxan
verður sænid íslenzku þjóðarinnar
aldei reist. Það verður ekki held-
ur nokkur maður sæmdarmaður
af líkamsburðum einxxnx saixxaxx.
Það xdssu fornnxenn vel, og þá ætt-
unx vér ekki að vita það síður.
Sænxd þeirra og hvers manns anix-
ars fyr og síðar er komin undir
drengskap lians, því hugarfari, að
vilja hvorki leynt né ljóst fella á
sig nokkurn blett. Því fleiri slíka
nxenn, senx íslenzka þjóðin á, bæði
heima og lxeinxan, karla og- konur,
í hverri stétt senx ei*, því íxxeiri
verður sæixxd hennar. Það seixx
eimxa mest gengur í íxxín augu hjá
íslenzkunx gullaldarmöixnum, er
einmitt þetta, livað þeir eru hrein-
lyndii', sannorðir, fastorðir, trú-
lyndir. Það hefir setið í mér síð-
an eg var barn einn vísulielmingur
úr rímum; svo mikið fanst mér þá
til um orðiix. Eg kamx ekkert xxr
þeinx ríixxum 'annað. Orðin eru
þessi: “fíetri’ eru Hálfdan lieit-
in þín, en haixdsöl aixixai’a nxanna. ’ ’
Sönxxx orðin, senx Guðmuixdur ríki
mælti við Hlenna hinn ganila í
Saurbæ. “Trúa nxyndi eg, ef Njáll
segði mér, því að það er mælt, að
hann ljxigi aldrei,” sagði Högrxi á
Hlíðarenda. Þetta þykja mér feg-
urstxx einkenni gullaldarmanna. að
heitin þeirra eru betx*i en handsöl
annara nxanna, og að þeir ljúga
aldrei. Aftur á nxóti slær eklxex't
eins svörtum skxxgga á Sturlunga-
öldina—að eg ekki tali unx síðari
ómenskualdii*—eins og óorðlieldn-
in. Nú er Island aftur orðið full-
valda ríki, og hvar stöixduixx vér
nú, syxxir þess og dætxxi*, í þessxx
efnif Iivort líkjumst vér um það
nxeir gullaldarmönnum eða hin-
xxnxf Það er íhugunarefni öllunx
þeim, senx ant er unx Island og
sænxd Islendinga. Eg reyni ekki
að leysa úr spurningunni. Svip-
ist hver um hjá sér. En eftirtekt
nxína hefir það vakið, að hvert
mannsbarn á landinu að kalla nxá,
man orðin hans Gunnars, er hann
sneri aftur: “Fögr er hlíðin svá
at aldrei hefir nxér liixn jafnfögr
sýnzt, ok mun ek ríða. heim aftr
ok fara hvergi.” Og þetta er eitt
af því, sem gert lxefir minningu
hans hverjunx manni hugljúfa.