Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1922, Side 99

TVENN SAMBÖND.
65
aðdáun á því, sem hér var fyrir.
Að vísu var þá strax til þjóð-
rækni. Eg á ekki við það, að ó-
sjálfráðu þjóðemiseinkennin liafi
verið óafmáanleg, lieldur það, að
það liafi verið til veruleg sannfær-
ing hjá mörgum um, að við ættum
ekki að kasta okkur umsvifalaust
inn í það líf, sem hér var fyrir,
svo að við gleymdum því hverjir
og livaðan við værum. Þess vegna
var stofnaður íslenzkur félags-
skapur, þess vegn reyndu rnenn
að halda Islendingum saman.
Hver veit hvað hefði orðið, ef eng-
inn félagsskapur hefði verið stofn-
aður með Islendingum á fyrstu
árunum hér. Það er alls ekki ó-
liugsanlegt, að við liefðum smám
saman liorfið inn í liinn enskumæl-
andi liluta þjóðarinnar og að við
hefðum, í samræmi við aðstöðu
okkar þá, gert okkur ánægða með
að fylla hóp hinna fáfróðustu og
lítilsigldustu í landinu. Að vísu
hefði okkur verið ómögulegt að
hreyta því, sem okkur var í blóð
runnið, en við hefðum getað
glejunt því og komist í ömurlegt
umskiftingsástand vegna þess, að
við hefðum heldur ekki til lilítar
getað sameinast hérlendri þjóð á
þeim tíma, sem við enn liöfum
dvalið hér. Það, sem við liefðum
tapað, og sem áreiðanlega liefir
verið okkur til ómetanlegs gagns í
lífsbaráttunni hér, er meðvitund-
in um að íslendingurinn megi ekki
verða eftirbátur annara. Hver
getur neitað því, að sá metnaður
hafi knúið okkur áfram til að tak-
ast á hendur sumt það, sem við
með réttu stærum okkur af ?
Sem betur fór, var byrjað á því
strax, að varðveita þjóðerni okk-
ar, og þökk sé þeim mönnum og
konum, sem gerðu það.
En livað er um áframhaldið ?
Það væri fjarstæða mesta, að
halda fram, að við ættum á nokk-
urn hátt að taka upp á því, að ein-
angra okkur og hafa sem allra
minst afskifti að við getum af
öðru fólki, eitthvað í líkingu við
það, sem sumir þjóðflokkar hér í
landi liafa gert, með fram af trú-
arbragðalegum ástaöðum. Það er
til skynsamlegur meðalvegur, sem
á vel við aðstöðu okkar, eins og
hún er nú.
Hagir okkar liafa breyzt mjög
síðan á fyrstu árum okkar hér;
okkur hefir á allan liátt vaxið
fiskur um hrygg. Yfirleitt má
segja, að við mætum alstaðar vel-
vild og virðingu hinna enskumæl-
andi samborgara okkar; Það eru
undantekningar, ef nú er litið nið-
ur á Íslendinga hér, og alls ekki
af þeim, sem eru sanngjarnir og
réttsýnir í garð útlendra þjóð-
flokka. Þetta gerir okkur mögu-
legt að taka þátt í öllum sameigin-
'legum málum, alt neðan frá sveita-
og bæja-málum upp til landsmál-
anna í víðtækasta skilningi. Við
liöfum sjálfsagt ekki alveg eins
greiðan aðgang að opinberum
störfum og enskir samborgarar
okkar, en samt miklu greiðari en
flestir, ef ekki allir samborgarar,
sem af útlendu bergi eru brotnir.
Það er okkur sjálfum til gagns, áð
við notum þessa mög’uleika sem
bezt. Einkum ætti okkur að vera
umliugað um að taka skvnsamleg-