Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1922, Blaðsíða 101

TVENN SAMBÖND.
67
spyrja. Nei, vitanlega verður
ekki komið í veg fyrir þær, og eng-
inn mun láta sér detta slíkt í liug.
Giftingar fólks af mismunandi
þjóðflokkum ern algengar hér í
landi. En vegna þess að þær eru
vandkvæðmn bundnar, verður, ef
vel á að fara, að nota hina mestu
varúð. Það er náttiírlega verk
foreldra, að láta sig þetta ein-
hverju skifta. Hefðu íslenzkir
foreldrar hér verið varkárari í
þessu efni, þá hefðu slíkar gift-
ingar orðið færri og farið betur.
Þetta grípur inn í heimilislíf og
uppeldismál, og mætti margt um
það segja, og ekki alt okkur íslend-
ingum til liróss, ef út í þá sálma
væri farið.
Iiin samblöndunin í máli og
siðum, er ekki eins erfið viðfangs,
en auðvitað verður aldrei komið í
veg fyrir hana algerlega. Það er
ómótmælanlegur sannleikur, sem
engum dylst, að enskt mál verðum
við allir að kunna. Án þess er
engin von urn framför, ekki einu
sinni möguleika til að lifa, nema
menn vildu sætta sig- við allra lé-
iegustu atvinnu. Enskt mál verð-
um við að kunna eins vel og ann-
að fólk, sem við verðum að keppa
við. Mentunarmöguleikana verð-
um við að nota, sem bezt við get-
um, því hér í landi, sem annars-
staðar, er það algild regla, að því
meiri sem mentunin er, því fleiri
möguleikarnir að fá atvinnu; hvað
þá að verða nýtur meðlimur þjóð-
félagsins. En þetta er alls ekki
hið sama og að nota ensku ein-
göngu og leggja niður íslenzkt
mál. Þeir menn, sem halda því
fram, að almenningur geti ekki
luinnað nema eitt mál, þekkja víst
mjög lítið til tungumála. Því
meira sem menn læra, því auðveld-
ara áframhaldandi nárn. Þetta á
við tungumál sem annað, og
það gildir um alt fólk með heil-
brigðri skynsemi. Að vísu er það
satt, að flest fólk leggur það ekki
á sig, að læra útlent mál, sé það
ekki nauðbeygt til þess. En hér
er ekki um útlent mál að ræða; hér
er um tvö mál að ::æða, sem verða
lærð með lítilli fyrirhöfn, eins og
við höfum öll lært okkar fyrsta
mál. Islenzka í heimahúsum, enska
í skólunum fyrir börnin. Þetta
er úrlausnin í þessu vandamáli, og
hún er ekki ofurefli neinna ís-
lenzkra foreldra, sem ekki brestur
viljann.
Það, hversu margt af ungu fólki
hér, sem á íslenzka foreldra, talar
því nær eingöngu ensku, kemur til
af því, að þeirn hefir ekki verið
kent liitt málið, og þaðan af síður
verið innrætt ræktarþel til þess,
sem íslenzkt er. Þessu fólki hefir
verið kend enska, tvö hundruð
daga á ári, frá sex til fjórtán ára
aldurs, og sumum lengur, en ís-
lenzku kenslan, sem það hefir not-
ið, liefir all-oftast verið mesta
kák; ofurlítil tilsögn í sunnudags-
skólurn og ef til vill einhver við-
leitni heima. Mundi þessu fólki
ganga vel að tala ensku, ef hún
hefði verið kend því eins og ís-
lenzkan? Eg held varla. Ung-
lingar hafa engan ýmugust á ís-
lenzku, nema foreldrar þeirra hafi
hann. En það má ekki búast við,
að þeir geti talað vel mál, sem þeir