Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1922, Side 137

hJÓDRÆKNISSA M TÖK.
103
lítiÖ liefði af föSurlandi sínu að
segja. Minningarnar — allar
minningar — eru því töfraafli
gæddar að þær fá leyst úr öllum
spurningum, sýnt of alla lieima,
skýrt hverja sögu og brugðið upp
þeim mvndum, er auga hefir eigi
séð.
Hátíðin vann sér þegar til hefð-
ar, eða öllu he;ldur hlutverk það,
er henni var ætlað að vinna. En
það lá í tilfinningu manna, að hún
gæti aðeins verið haldin á einum
stað, og þangað yrði allir að fara
er taka vildi þátt í henni. Yar
það afar óheppilegt, þótt það
gerði hána að vissu leyti tilkomu
meiri. Með því náði hún eigi eins
nt til sveitanna. Hún var Þjóð-
minningar samkoma, er alla
lieimti saman á einn stað, frá
austri og vestri, norðri og suðri,
en eigi þjóðminningardagur, er
hvarvetna mætti hátíðlegan halda
þar sem tveir eða þrír voru
samankomnir. Hun var einskon-
ar Olympmót. Að þessum skiln-
ingi studdu Winnipeg-blöðin og
margir hinna leiðandi manna.
Liðu því nokkur ár áður en hún
var tekin upp út um sveitir, og
eru til þau bygðarlög, er enn hafa
eigi haldið íslendingadag.
Þó nú fyrsta þjóðminningar-
hátíðin væri haldið 2 dag ágúst-
mánaðar, var eigi þar með frá
því gengið, að svo skyldi jafnan
vera. Næsta hátíð var haldin 18.
júní 1891, í hinum svonefnda
Dufferin Park. Að liátíðin var
færð til, mun hafa stafað af því,
að álitið var að samkoman yrði
betur sótt utan úr sveitunum, ef
sumar-annir væru eigi byrjaðar.
Og svo voru einhverjir óánægðir
með 2. ágúst og stjórnarbótina
1874, og svo réði því ef til vill ein-
hver flokka ágreiningur líka.
Fer hátíðin fram með hinum
sama hætti og* árið áður. For-
setinn, Sigtryggur Jónsson, á-
varpar gesti um leið og liann set-
ur samkomuna. Bæðumenn eru:
Séra Hafsteinn Pétursson, er
mælir f-yrir minni Islands; Gest-
ur Pálsson, er mælir fyrir minni
Vesturheims, og séra Friðrik J.
Bergmann, er mælir fyrir minni
Vestur-íslendinga. Af hálfu gest-
anna fluttu ræður þeir bræður,
Skapti B. Brynjólfsson og Magn-
ús lögfræðingur Brynjólfsson.
Kvæði ortu þeir Gestur Pálsson,
fyrir minni Islands: “Til einskis
er að glápa á gamlar tíðir, og
gráta frægð sem nú er orðin
hjóm ’ ’. Sig*urðu J. Jóhannesson,
fyrir minni Vesturheims: “Þú
Vínland, Vínland góða,” og Ein-
ar Hjörleifsson Kvaran, fyrir
minni Vestur - Islendinga: “Nú
leggjum niður þref og þjark, er
þreyttum áður vér. ” Hefir oft
verið vitnað til þessa síðasta
kvæðis, þó eigi liafi oft verið
sungið síðan. Stóðu deilur þá
]>að hæzt, er þær liafa komist.
Voru því upphafs orðin eftir-
tekta verð. Þá þótti ræða Gests
Pálssonar óvanaleg, og eigi öll í
orðum fHin. Var það síðasta
ræðan c-r ho''u flutti frá opinber-
um stað, því hann andaðist fáum
vikum síðar (19. ágúst). Líkir
liann Ameríku við útsæinn:
“Þjóðlífið í Ameríku er svo stói*-