Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1935, Blaðsíða 121

Frumbygð og fortíð
103
annara þjóðflokka. Aðkomnu
“spaði” frá löndum liins eldra
lieims er hrúgað í “bræðslupott-
inn” svokallaða, með því mark-
miði, að með tíð og tíma sjóðist
það í eina þjóðheild. Þannig er í
Bandaríkjunum gróðursett ensk
menning engu síður en í Canada.
Enskan er landsmál og' lög og ann-
að bygt á enskum grunni. Endur-
tekning Englandssögu, ef .svo má
að orði komast. Alt er af brezk-
um stofni í Bandaríkjum, landsmál
og fortíð bókmenta; kjarni þeirrar
menningar allur af enskum toga
spunninn.
Öll frumbygð Ameríku ensk, og
því eigi að undra þó þjóðelskandi
fortíðarunnara, -eins og Stephan
var, sé oft dimt fyrir augum. Hann
sér sig umkringdan þeirri menn-
ingu, er hann skoðar fortíðarlausa.
Fortíð heimalands bans, Islands,
á þar engin ítök. Merg' og þrótt
hefir bann sótt til þeirrar fortíðar,
það átt þátt í að skapa skáldanda
bans og skipa honum í tölu stór-
skálda íslenzkrar þjóðar. Enginn
skáldajöfur á Islandi befir brugð-
ið upp lærdómsríkari fortíðar-
myndum. Ljóðskáldin þó lagt rækt
við sögTina og oft ort fögur sögu-
ljóð. Ljóðskáldin gengið þar lengra
en íslenzku söguskáldin. Söguskáld
annara þjóða stundum gefið meiri
gaum íslenzkri fortíð, en íslenzkir
sagnasmiðir. Ótæmanleg gullnáma
gæti fortíðin þó verið söguskáldum
íslands, ef þau legðu rækt við eins
og skyldi. Þó er eins og mörgum
af nútíðarsöguskáldum ættjarðar-
innar sé annara um að apa sensa-
tional rómana annara þjóða, en
byggja á eigin merg.
Hin merka fortíð er verðmæt
eign íslenzkrar þjóðar. Ritsnill-
ingum fyrri tíðar ber að þakka að
sú fortíð er eigi fallin í gleymsku.
Eddurnar og sögurnar eru sá fjár-
sjóður er aldrei fyrnist. Að um-
heimur veitir athygli þeim fortíð-
ar fjársjóðum Islands, votta æðri
skólar annara þjóða, er leggja
rækt við fornbókmentir Islendinga.
Fræði- og mentamönnum íslenzkr-
ar þjóðar, beggja megin liafsins,
ætti að vera ljúft að leg'gja þar
liönd að verki. Verkefni það krefst
samvinnu og' samúðarþels íslend-
inga, bvar á hnettinum sem þeir
eru, bvort búsettir eru í Ameríku
eða á Islandi.
Vestur-íslendingum ætti að vera
það áliugamál að saga íslenzkrar
fortíðar gleymist ekki. Skáldum
þeirra og vitmönnum befir verið
það áliugamál, og eftir böfðinu
ættu limirnir að dansa! Skáldin
eru hinir sönnu trúmenn og spá-
menn bverrar tíðar.’
Sú niðurstaða krefst athafna,
því bver trú er gagnslaus án verk-
anna. Svo ótal margt þarf að gera,
ef vel á að fara og íslenzk fortíð
eigi að verða gleymsku að bráð.
Eins og nú er komið fyrir Vestur-
Islendingum, er að verða brýn
þörf á tímariti á ensku máli, er
f jalli um íslenzk efni: íslenzka for-
tíð, sögu og bókmentir. Frum-
bygðarmenn og konur eru óðum 5
falla í valinn og yngri kynslóðin
yfir beila tekið les eigi eða skilur
íslenzku. Um lilutina ber að ræða
eins og þeir eru, en eigi eins og
þeir ættu að vera, en eru ekki! ls-
lenzkan er að líða undir lok í Vest-