Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1962, Blaðsíða 96

78
TIMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
tungu og menningarerfðum. Lagði hEinn
réttilega áherzlu á það, að vér erum
fyrst og síðast hérlendir þegnar, er ber
að vera sem beztir þegnar vors nýja
heimalands, en það hefir frá upphafi
vega verið grundvallaratriði í allri
starfsemi þessa félags, eins og fyrsta
málsgreinin í stefnuskrá þess tekur ó-
tvírætt fram. í hinni efnismiklu og at-
hyglisverðu ræðu, aðalræðu sinni til vor
Vestur-íslendinga, er Forseti íslands
flutti á samkomu félags vors í Fyrstu
lútersku kirkju hér í borg 17. sept. síð-
astliðinn, minnti hann oss kröftuglega á
sérstöðu íslenzkrar tungu, máls- og
menningargildi hennar, og komst enn-
fremur svo að orði:
„Okkur er það fyllilega ljóst, að það
hlýtur að verða breyting, eins og þegar
er komið í ljós, og mér er næst að halda,
að það sé meira undrunarefni, hve vel
og víða íslenzkan lifir en hitt hvað hún
daprast með nýjum kynslóðum. Mægðir
við önnur þjóðerni, skólagangan og
leiksystkinin, blöðin og mestallt daglegt
líf gefur ríkismálinu undirtökin. Þrátt
fyrir metnað, þá er það ekki æskilegt,
að íslendingar hagi sér í nýjum heim-
kynnum eins og guðs útvalin þjóð. í
góðu samræmi við þá eðlilegu rás við-
burðanna, þá er hér unnið mikið og gott
þjóðernisstarf, og við þökkum hverja
þá viðleitni, sem sýnd er til að gera ís-
lenzkt mál svo langlíft sem auðið er
meðal almennings af íslenzkum upp-
runa hér í Vesturheimi .Og svo mikil er
hennar náttúra íslenzkunnar, að við vit-
um, að hún deyr hér aldrei út til fulls.“
Hér kveður við annan tón en ósjaldan
heyrist hér vestra; hér er hvorki ör-
vænting né feigðarspá á ferðum, heldur
raunsæi og heilbrigð framtíðartrú. Sjálf-
sagt er að horfast hiklaust í augu við
vaxandi vandkvæði í þjóðræknismálum
vorum, og vér vitum öll, hvert tímans
og þróunarinnar straumur fellur í þeim
efnum, en hann er nógu hraðstreymur,
þótt vér ýtum eigi á eftir honum. Fyrir
löngu síðan beindi þjóðskáldið Bjarni
Thorarensen þeim áminningarorðum til
íslenzku þjóðarinnar, að fljóta eigi
„sofandi að feigðarósi", en fara heldur
að dæmi laxins,
sem leitar móti
straumi streklega
og stiklar fossa.
Ég held, að í þjóðræknisbaráttu vorri
sé oss holt að minnast þessara áminn-
ingarorða hins kjarnmikla og karl-
mennskulundaða skálds vors.
En Ásgeir forseti færði oss eigi aðeins
bróðurlegar og kærkomnar kveðjur frá
ættþjóð vorri og hvatti oss til dáða með
drengilegum viðurkenningarorðum.
Hann kom einnig færandi hendi með
öðrum hætti. Eins og oss er öllum i
fersku minni, sem vorum á fyrrnefndri
samkomu Þjóðræknisfélagsins, þá af-
henti hann félagi vrou að gjöf við það
tækifæri mikinn dýrgrip, þar sem er hin
ljósprentaða útgáfu af Flaieyjarbók,
mesta gersemi íslenzkra handrita; verð-
ur hún til sýnis hér á þinginu. En þessi
höfðinglega gjöf er oss eigi aðeins dýr-
mæt í sjálfri sér, heldur einnig sem tákn
vors auðuga íslenzka bókmennta- og
menningararfs, en honum lýsti Davíð
Stefánsson skáld frá Fagraskógi eftir-
minnilega í kaflanum „íslenzk fræði“ í
tilþrifamiklum ljóðaflokki sínum á 50
ára afmælishátíð Háskóla fslands:
Líkt og magnað kraftakvæði
knýja hugann íslenzk fræði
þangað inn, sem ætt og saga
eiga sína liðnu daga.
Stríðir enn við stormanætur
stofn, sem á sér djúpar rætur,
frjóa mold og fastan grunn,
þar á fólkið, þjóðarsálin,
þúsimd ára brunn.
Ennþá tala tungu Snorra
tign og hreysti feðra vorra.
Frelsi, nám og höfðingshættir
heilla landsins beztu ættir.
Fólk, með eld og brim í blóði,
brýnt til stáls af söng og ljóði
yfirstígur allar spár,
nýtur veiga nomabrunnsins
næstu þúsund ár.
Síðan heim kom, hefir Forseti íslands,
í blaðaviðtölum og þá eigi síður í hinni
íturhugsuðu áramótaræðu sinni, sem
endurprentuð hefir verið hér vestra,
borið oss Vestur-fslendingum hið bezta
söguna, hvatt til aukins samstarfs við
oss og komið fram með mjög athyglis-
verðar tillögur í þá átt, sem hann mun
ræða nánar síðar. Ég veit, að vér erum
reiðubúnir að mæta þeirri útréttu bróð-
urhönd á sama hátt, og láta frændsem-
ina með þeim hætti brúa saman löndin,
eins og séra Matthías Jochumsson orðaði
það snilldarlega í einu kvæða sinna.
Svo vil ég hér úr forsetastóli á árs-
þingi voru votta Forseta íslands og for-
setafrúnni, og föruneyti þeirra, hjartans
þökk fyrir ógleymanlega heimsókn
þeirra, fyrir alla ánægjuna, sem hún
veitti oss íslendingum vestan hafs, og
fyrir mikið og víðtækt þjóðræknislegt
gildi hennar. Með henni hefir sterk stoð
verið hlaðin undir brúna yfir djúp fjar-
lægðarinnar milli íslendinga heima og
hérlendis. Þessi söguríka heimsókn hefir
eigi aðeins fært oss nær íslandi og látið
oss finna sterkar til ætternis- og menn-
ingartengsla vorra, heldur ætti hun