Fjölnir

Ukioqatigiit

Fjölnir - 04.07.1997, Qupperneq 5

Fjölnir - 04.07.1997, Qupperneq 5
Enn voru þeir sem vörðu rökkurstundunum til að færa í letur frásagnir af því sem hinir höfð- ust að og hvað gerst hafði til tíðinda í landinu eða hvað þeir höfðu frétt hjá utanferðamönnum eða sjálfir reynt í útlöndum. Og var sú dægradvöl hin farsælasta, því hvorki gátu illviðrin truflað hana né heldur sundurþykkja snúið gleðinni í hryggð, og hin æskilegasta fýrir hetjurnar því þá var fyrst til vinnandi að sýna hreysti þegar hreystiverkið dó ekki með kappanum.8* Sömu- leiðis var hún hin affaradrýgsta fyrir lönd og lýði því úr henni urðu sögurnar en þær hafa veitt okkur indæla skemmtun allt til þessa dags og 8* Hér er Tómas að lýsa hugmynd sinni um lifándi bókmenntir sem eru sprottnar úr samfélagi sínu og þjóna því. Þannig vill hann að bókmennt- irnar verði; honum er líkast til nokk sama um hvort þær hafi verið þannig eða ekki á árum áður. Fortíðarskilningur Tómasar byggist á að taka það út úr fortíðinni sem gagnast honum í nútíðinni. Honum er ekkert kappsmál að finna sannleik fortíðarinnar ef lagður er sá skilningur í sannleik- ann að hann innihaldi það sem sannarlega gerðist og það sem sannarlega var. Sannleikur Tómasar er meira lifándi. Það er sannleikur sem setur sam- hengi í veröld okkar. Eitthvað er satt vegna þess að það á erindi við okkur; ekki vegna þess að það er hægt að sanna það. 9) Og hér er Tómas að Iýsa góðum bókum; bók- um sem fólk les öldum saman sér til ánægju og yndis. Það þarf ekki að reka fólk að slíkum bókum með eggjan um að í þeim séu rætur þess fólgnar eða lykill að einhverri þekkingu. Fólk hefúr ánægju af því sem það þarf að heyra; þess vegna sækir hver munu svo framvegis um margar aldir. Þær hafa áunnið fslendingum langvinnan heiður hjá öllum betri þjóðum10) og frelsað frá dauða eitt- hvert gervilegasta mál.n) I hverjum sem les íslensku sögurnar með athygli hlýtur að kvikna brennandi ást á ættjörð- inni ellegar skilur hann þær ekki sem vera ber.12) >- timi þær bækur í söguna sem hann þarf helst á að halda. Tími Tómasar þurfti á íslendingasögunum að halda og sótti þangað áræði og kjark; löngun til að búa til á íslandi fúllburða samfélag. Þess vegna hafði hann ánægju af lestri þeirra. Fólk ætti því að treysta sjálfúm sér til Iesturs og lesa þær fornar bækur sem tala við það en leggja sig síður eftir þögulum bókum. Það er til dæmis augljóst að Islendingasögumar eiga mun minna erindi við okkur nú en við samtímamenn Tómasar. Hins vegar eiga bækur margra samtímamanna Tómasar mjög ákveðið erindi við okkar samtíma. 10) Það er óþarfi að taka undir þetta með Tómasi; til þess hafa of margir gert það. Og í raun er fatt annað um þennan setningarpart að segja en benda á að hann er aðeins partur af setningu í langri ritgerð. 1 ]) Þetta er aftur á móti umhugsunarefúi. Hér er íslenskan tæki til að hugsa með. Ef við týnum henni glötum við jafúframt þeirri aðferð til hugs- unar sem er bundin í íslenskunni. Fögnuður Tóm- asar yfir að sögurnar björguðu íslenskunni ræðst af þessu eins og hann útskýrir betur síðar. A tímum látlausrar útgáfú orðabóka, íðorðabóka og ýmiss konar orðalista er gott að hafá þetta í huga. Tungumál eru fárvegir hugsunar. Eina leiðin til að varðveita þau er að hugsa með þeim. Ef hugsunin endurnýjast ekki steingervist tungumálið. 12) í ljósi fyrri ummæla Tómasar um samfélag manna er auðsætt hvað hann meinar með ættjarð- arást. Hún er ást á þessu samfélagi. Og ef fólk er tiibúið að skynja samfélag sitt sem lifandi, kvikt og ffjótt þá getur það kinnroðalaust játað því ást sína. Ef það skilgreinir það fyrst og ffemst á forsendum sem aðgreinir það ffá öðrum samfélögum — eins og þjóðrembumenn gera vanalega — þá litast ást þeirra af því. Sá sem elskar konu sína ekki fyrir hvað hún er heldur vegna þess að hún er ekki feit, pexar ekki mikið og er sjaldan kynköld, sá ber lífvana ást í hjarta sínu. „En skynsemi og reynsla votta það báðar að reisa má skorður við deyfð- inni eins og öðru illu því sem komið er undir mann- legum vilja. Því hvað er deyfðin nema svefn sálar- innar? En sálin getur vakað og á að vaka þegar skyn- samlegar róksemdir ráða til atorku og glaðvœrðar. “ Auglýsing UM VORIÐ KOMU AFTUR OG FÓLKIO ÞUSTI INN f SÓLSKINIÐ rnm* HAGKAUP
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100

x

Fjölnir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fjölnir
https://timarit.is/publication/985

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.