Fjölnir - 04.07.1997, Qupperneq 70

Erró
París — Frakklandi
Cunnar Smári Egilsson Syndug kirkja
Hvarkvæm er ástin.
hvarkvœmur: er kemur hvarvetna við sögu.
Heit er sú ást,er í meinum býr.
Sú er ástin heitust sem með meinum er bundin.
Svíða sætar ástir.
Ast er öllum hlutum kærari.
Tvítvinnuð ást er einna dýrust.
Seint fyrnast fornar ástir.
Lengi býr um barnaást.
Ekki er ást sú auðslitin (auðskilin) er ungir bundu.
Ast vex með vana.
Ást gefur endurást.
Svo fyrnast ástir sem fundir.
Allt er leyfilegt í ástum og stríði.
Berjast börn til ásta.
Ekki er ástin litvönd.
Ást hylur lýti.
Ást fæðir auðsveipan.
Ekki eru allar ástir í andliti fólgnar.
Þangað leitar ástin sem auðurinn er fýrir.
Ástin kviknar af álitinu.
Brigðul er kvenna ást.
Illt er að leggja ást við þann sem enga kann á móti.
Ástin er hvikul, hverful og svikul.
Ástin er blind, því er hún illur ráðgjafi.
LÍSt
Það verður hverjum að list sem hann leikur.
Það er sérhvers list er leikur.
Það er einum list sem hann leikur.
Það er engum list sem hann leikur ekki.
Listin er löng, lífið stutt.
Frá málsháttarmanni í París,
kveðjur, Erró.
ÁSt
—— Auglýsing '
NÝLISTASAFNIÐ / THE LIVING ART MUSEUM
w 05.07-20.07 Áslaug Thorlacius Magnús Pálsson Suðurgata 7 jH
— UndirPari og Gúlp kynna yngstu kynslóðina Veturliði r~
có Gunnarsson í setustofu 26.07-10.08 ON lceland 1997 Alþjóðleg +
~ gerningahátíð Jón Reykdal í setustofu. _16.08-31.08. ££
0 SPOSTAMENTI ítalskir Listajaenn Valgej^—Há^BL í setustofu
E 06.09-21.09 OIm B#i|manjJ«Ann^ffijlir^H^di«Í#!þadóttir og $
E Nikolai Pav[o^a^6ki^i Jóh^ppgMt# í seíustofu. 16.08-31 .,08 _1'
@ Ásrún ^É^aMÍr ofWjbrfCif Marteinssgp Eyjtó' Einarsson í é
0 Setustop»lW(iJ6l1 Þóra &áiisdóttjLVait|rðu/*»ðlaugsdóttir, g
Kalle Suome Antti KejtUa %«5kuldsdóttir í
c setustofu 80.MiJp.'tfaannL(þáílftrofi Birgir Andrésson Ralf ^
Samens RagfflJjíenWfflbdottir Sigríður Bjömsdóttir í setustofu x
29.11-14.12 Guojón Ketilsson Kristín Blöndal Gunnar Árnason
— Rúna Gísladóttir í setustofu 05.07-20.07 Áslaug Thorlacius
< Magnús Pálsson Suðurgata 7 Undir Pari og Gúlp kynna
S yngstu kynslóðin Veturliði Gunnarsson í setustofu. 26.07-10.08 cn
^ ON lceland 1997 Alþjóðleg gerningahátíð Jón Reykdal í setustofu. 2
VATNSSTÍG 3 B 101 REYKJAVÍK
Ekki vil ég að gera lítið úr boðskapnum —
hann er fagur — en ekki er þetta fallega kveðið.
Eg efast ekki um að kirkjulistasagan hafi upp á
sitthvað betra að bjóða og ég skil ekki hvers
vegna ekki má nota það. Þessi hrásuða — efa-
laust hrá þýðing — getur ekki talist þeim Guði
til dýrðar sem ætlast til af okkur að við leggjum
okkur fram, bæði sem manneskjur og eins í öllu
sem við tökum okkur fyrir hendur. Ekkert í boð-
skap hans bendir til að hann taki viljann fyrir
verkið. Þvert á móti.
Guðspjall dagsins var sótt til Jóhannesar og segir
frá því þegar Jesús var dreginn fýrir lýðinn þreytt-
ur, þjakaður og píndur; og þegar lýðnum var
boðið að ráða örlögum Jesú hrópaði hann: Kross-
festið hann! Krossfestið hann!
Þetta er nú ekki svo lítið að leggja út af.
Og séra Frank M. Halldórsson gerði það svo
sem ágætlega. Hann minnti á að þessi viðbrögð
lýðsins væru ekki háð stund eða stað; þau væru
um margt lík viðbrögðum okkar sjálfra þegar við
fordæmdum menn án þess að hafa til þess miklar
forsendur. Hann tók dæmi af einelti í skólum;
sjálfsagt með tilliti til hversu stór hópur ferming-
arunglinga var í kirkjunni. Hann minnti á orð
Jesú: Það sem þú gerir mínum smæsta bróður,
það gerir þú mér. Hann spurði í hvaða hópi við
vildum vera og svaraði með því að Kristur væri
með þeim sem þjást. Vegur hans til dýrðarinnar
hafi Iegið í gegnum þjáninguna.
Séra Frank ræddi margt fleira en þetta í
predikun sinni og skaut meira að segja gamansögu
aftan við hana. En þetta var meginboðskapurinn.
Ein beittasta gagnrýni sem sett hefiir verið
fram á þjóðkirkjuna er að hún hafi gefist upp á
að leiða fólk í andlegum og siðferðilegum efnum
en leitist þess í stað við að taka upp hin almenn-
ustu og viðurkenndustu viðhorf í von um að ein-
angrast ekki í samfélaginu. Þetta er alvarleg gagn-
rýni — ekki síst í ljósi guðspjalls dagsins. I henni
felst að kirkjan sé mitt á meðal lýðsins og megni
ekki að taka aðra afstöðu en hann. Að hún hrópi:
Krossfestið hann! Krossfestið hann! ef það er það
sem lýðurinn vill.
Nú kann einhver að segja að lítil hætta sé á
að prestar þjóðkirkjunnar lendi í þessu hlutverki
hér uppi á íslandi; til þess vanti átökin og hætt-
una. Það mátti heyra óminn af þessari skoðun
hjá séra Frank — hann sagði að jafnvel á íslandi
ætti fólk það til að hegða sér eins og lýðurinn í
Jerúsalem forðum. En er þetta ekki einmitt við-
sjárvert viðhorf, að réttarkerfið okkar, Iýðræðið
og velferðin aftri okkur frá því að hegða okkur
eins og lýðurinn í Jerúsalem? Þrátt fyrir að agnúar
hafi verið sniðnir af samfélagi okkar erum við
enn menn og eigum í jafn miklum erfiðleikum
með það hlutverk og menn allra tíma og allra
staða.
Og er ekki of billega sloppið að láta okkur
finna til með einelti barni? Er það smæsti bróðir
Jesú? Hver finnur ekki til með slíku barni? Hvað
með kynferðisafbrotamenn? Eru þeir bræður
Jesú? Dópistar, ofbeldismenn, fólk sem hefur
misst forræði yfir börnum sínum vegna van-
rækslu? Er þetta fólk bræður Jesú?
Ég veit ekki, en ég held samt að samfélagið
muni kljást við einelti í skólum án þess að kirkj-
an hafi þar einhverja leiðsögn. Það er löngu orðið
þekkt, viðurkennt og jafnvel vinsælt vandamál.
En þrátt fyrir að samfélagið hafi getu og þrótt til
að ráðast að þessu og mörgum fleiri vandamálum
er ekki þar með sagt að það þurfi ekki andlega og
siðferðislega forystu.
Boðskapur Krists er óvæginn. Hann býður
okkur ekki að taka einungis á þeim málum sem
allir eru sammála um að bregðast við. Hann er
algild afstaða til lífsins og skilur ekkert útundan.
En sökum þess hversu óvæginn og kröfuharður
þessi boðskapur er getur hann stundum virst
þröngur og grýttur stígur. Kirkjan hefur tekið að
sér leiðsögn um þennan stíg sem upplýstur mun
vera bæði beinn og breiður. Enginn þarf hins
vegar leiðsögn um hin almennustu viðhorf og
hin viðurkenndustu sannindi. Það nægir að fýlgja
straumnum.
Allt svipmót og yfirbragð fjölskylduguðsþjón-
ustunnar og poppmessunnar í Neskirkju I dag
bar með sér löngun kirkjunnar til að fýlgja
straumnum. Þessar athafnir hefðu allt eins getað
verið samfélagi okkar til dýrðar eins og Guði.
Jafnvel áminningar séra Franks voru þess eðlis að
fólk gat kosið að taka þær til sín eða gleymt þeim
um leið og það gekk út úr kirkjunni. Ekki vegna
þess að þær væru léttvægar heldur voru þær
bornar fram eins og hverjum væri ffjálst að fara
með þær sem honum hentaði — eins og þær
væru smekkur í siðferðislegum málum fremur en
vörður á veginum til eilífs lífs.
9. mars
Áskgrtcla____________________________________
MIÐFASTA
Ætli það segi eitthvað um stöðu þjóðkirkjunnar í
samfélaginu að það er orðið æði langt síðan
Reykvíkingar skelltu sér í deilu vegna kirkjubygg-
ingar?
Hér í borg má ekki reisa hús yfir nokkra
stofnun án þess að það leiði til langvinnra rit-
deilna, mótmælafunda, undirskriftasafnana eða
skemmti- og menningardagskrár þar sem bæði
Bubbi og KK mæta. Þannig var það þegar ráð-
húsið var byggt, þegar Perlan var reist, þegar
Hæstiréttur fékk nýtt hús og þannig er það í
hvert sinn sem reisa á leikskóla þar sem áður var
gróinn bali eða óspjölluð urð. Ekkert fær hreyft
við samfélagslegri ábyrgð Reykvíkinga eins og
hús. Ég efast um að þeir nenntu að mótmæla
álveri ef það væri ekki jafhframt hús. Reykvíking-
ar virðast ekki geta rökrætt vaxandi yfirbyggingu í
borgarkerfinu, auðsöfnun borgarfýrirtækja, réttar-
kerfið í landinu eða stóriðju fýrr en þetta hefur
holdgerst í húsum í þrívíðri tölvugrafík eða
haganlega gerðu líkani.
En Reykvíkingar eru hættir að deila um
kirkjubyggingar. Ef til vill eru þeir sáttir við þjóð-
kirkjuna. Ég held ekki. Ef til vill bendir þetta
áhugaleysi til þess að þjóðkirkjan og samfélagið
lifi saman í afskiptalausri sátt og vilji í raun sem
minnst hvort af öðru vita. Það gæti verið sann-
leikskorn í þessu, þótt þetta sé mikil einföldun.
Ef til vill er áhugaleysi borgarbúa gagnvart kirkju-
byggingum einfaldlega afleiðing af því hversu
langan tíma tók að reisa Hallgrímskirkju. Þegar
hún loks reis voru þeir sem harðast deildu um
ágæti hennar farnir yfir móðuna miklu og þeir
sem eftir lifðu voru fýrir löngu búnir að tapa
sjónum af því sem um var deilt. Sannfæringin var
horfin og tilfinningarnar kólnaðar. Ég er svo
ungur að ég man bara eftir nokkrum aukasetn-
ingum í greinaskrifum Þorgeirs Þorgeirssonar,
Thors Vilhjálmssonar og svoleiðis manna, þar sem
þeir lögðu nokkra lykkju á leið sína til að koma
að orðinu „himnaböllur".
Og þær kirkjur sem hafa verið reistar um
minn aldur hafa fengið að rísa í þögn — eða í
mesta lagi undir örlitlu nöldri um mikinn kostn-
að við að koma þaki yfir hálftóma kirkjubekki.
Og þetta nöldur hefur verið skreytt með upp-
nefnum í anda „himnaballarins“ á Skólavörðu-
holti. Lífseigast þessara uppnefna er líklega
„Indjánatjaldið“ í Breiðholti. Önnur hafa gleymst
vegna þess að þau voru ekki nógu sniðug. Þegar
Áskirkja í Laugarásnum var í byggingu var hún
kölluð „skíðastökkpallurinn“ af skiljanlegum
ástæðum. En það eru ár og dagar síðan ég hef
heyrt einhvern nota það nafn.
En þessi uppnefni eru undantekningar. Regl-
an er sú að kirkjur eru reistar án andstöðu. Þótt
menn deili um búddahof á Álftanesi og búi sig
undir mótmæli þegar ljóst verður hvar moska
múhameðstrúarmanna muni rísa þá nýtur þjóð-
kirkjan friðar um sínar byggingar — öfugt við
allar aðrar stofnanir samfélagsins.
Þessi útúrdúr utan um ekki neitt var það eina
sem mér datt í hug þegar ég fór að rifja upp
guðsþjónustu séra Árna Bercs Sicurbjörnssonar í
Áskirkju í dag. Og ekki frekar en aðrir útúrdúrar
hjálpar þessi mér að komast að efninu.
Ég er ósköp venjulegur syndaselur í leit að
Guði og fer sem slíkur til messu. Ég er ekki
menntaður guðfræðingur og hef ekki smekk eða
vit á hinum fínni blæbrigðum þeirra fræða. Ég