Læknablaðið - 01.12.1975, Síða 11

LÆKNABLAÐIÐ
91
dettur fljótt epithelið af yfirborðinu
svo gráleitt fleiður myndast. Frá
flyctænunuxn gengur ætíð meiri eða
minni þríhyrnd inject. af conj. með
basis út við conj. fellinguna. Sjúkd.
hættir við að breiðast út yfir cornea
og mynda þar bólur, sem fljótt verða
að sárum og er sjóninni hætta búin af
slíku því eptir þau myndast ógagnsæ
leucom. Opt er sjúkd. langvinnur,
einkum ef meðferðin er ekki sem
skyldi, venjulega stendur hann yfir
1/2-1 mánuð. Verra er þó að honum
hættir til að taka sig upp aptur og er
rjettast af læknum að geta þess ætíð
við foreldrana í fyrstunni. Meðferðin
er þannig: Ekkert bindi fyrir augað.
Ef ómögulegt er að komast hjá því,
þá þunnt dökkt slör eða slæðu, sem
ekki heldur hita að auganu eða hindr-
ar loptið frá að leika um augað. Ekk-
ert augnvatn nema atropin, ef cornea
sýnist hætta búin eða fotofobi er áköf.
Ungv. Oxydi hydrargyrici flavi Ctgr.
10 - Grm. 10 er aðalmeðalið. Það er
masserað inn í augað einu sinni eða
2svar á dag. Þegar sjúkd. er að mestu
læknaður er gott að strá dálitlu af
calomeli (sukt. pulv.) inn í augað einu
sinni á dag í mánaðartíma á eptir til
þess að hindra recidiv. Ef smyrslin
ekki hrífa má líka strax reyna
calomel. Þegar allt er svo um garð
gengið má gefa börnunum í nokkurn
tíma Syr. jodeti ferrosi.
Þetta er að vísu einfalt, en venju-
lega geta foreldrarnir ekki komið
smyrslunum inn í augað. Til þess þarf
dálitla æfingu og dexteritet, sem ekki
allir læknar hafa.
Af smyrslunum er tekin hálf mat-
baunarstærð á hreinum prjónsoddi,
neðra augnalokið er snúið við með
þumalfingri v. handar, með h. hend-
inni er svo tekið í augnhár efra augna-
loksins og það dregið niður fyrir
smyrslin, svo þau dragist upp undir
efra augnalokið. Barnið kreistir nú
augað aptur og er þá með fingurgóm-
unum á lokuðu efra augnaloki smyrsl-
unum núið út um, augað. Ef mögulegt
er að koma því við, þarf læknirinn að
sýna mæðrunum hversu farið er að
þessu og opt hef jeg neyðst til að láta
mæðurnar færa mjer dagl. börnin af
því að þær hafa ekki haft lag á
þessu“.
Skriðsár á glæru (ulcus corneae ser-
pens) var miklu algengari kvilli um síð-
ustu aldamót en nú á dögum. Þessi augn-
sjúkdómur var hinn hvimleiðasti, torvelt
að lækna og gat verið hættulegur sjóninni
og var ekki óalgeng blinduorsök. Af 26
sjúklingum með þennan sjúkdóm þurfti
Guðmundur Hannesson að leggja fjórtán
þeirra inn á sjúkrahúsið. Gerði hann á
þeim glæruskurð (sectio Sæmisch) og/eða
brenndi sárið með Paquehn brennslutæki
(sjá 5. töflu).
Guðmundur Hannesson veitir því fljótt
athygli hversu alvarlegur sjúkdómur hæg-
fara gláka er.
í ársskýrslu sinni um heilbrigði, læknis-
störf o. fl. í Akureyrarhéraði 1900 seg'ir
hann:
„Af öðrum tíðum sjúkdómum eru
augnsjúkdómamir, einkum glaucoma,
athugaverðastir. íslendingum er það
lítill sómi og lítill hagur, að hjer á
landi skuli vera langtum fleiri blindir
menn tiltölulega, en í nokkru öðru
siðuðu landi, þrátt fyrir það að ein
algengasta orsök blindu þekkist ekki
hjer á landi (blenorrhoe neonatorum).
Ekkert hefur verið gjört til að rann-
saka þetta eða ráða bót á því. Eptir
minni reynslu að dæma er það glau
com, sem á mestan þátt í þessu, þó
ulc.-serp. og nokkrir aðrir sjúkd. sjeu
og algengir. Mjer er nær að halda að
augnsjúkdómar sjeu óvenjulega tíðir
hjer í Eyjafirði, og tíðari en í Húna-
vatns- og Skagafjarðarsýslum. Jafnvel
hinir sjaldgæfari sjúkdómar t. d.
myopia á hæirri stigum eru hjer al-
gengir. Bæði glaucomið og þessi
myopia virðist hjer ganga mjög í ættir
og aðalorsök sjúkdóma þessara sýnast
vera erfðir“.
Guðmundur Hannesson skiptir gláku í
tvo flokka: Hægfara gláku, sem hann nefn-
ir alltaf glaucoma simplex, og bráða-
gláku, sem hann nefnir glaucoma in-
flammatorium. í grein þeirri um glau-
coma, er Guðmundur Hannesson skrif-
ar í Læknablað sitt 1904 er skilgrein-