Læknablaðið - 15.09.1994, Blaðsíða 58

326
LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
Umræða og fréttir
Geir Gunnlaugsson
Heilsugæsla í Biombo héraðinu
í Gíneu-Bissá
Undirritaður hefur síðastlið-
inn rúman áratug verið viðloð-
andi heilsugæslustörf og rann-
sóknir í Gíneu-Bissá á vestur-
strönd Afríku. Má vera að
einhverjir íslenskra starfsfélaga
minna hafi áhuga á því að fá
nasasjón af núverandi starfi
mínu hér í landi. í fyrstu geri ég
stutta grein fyrir landinu, en síð-
an Biombo héraðinu þar sent ég
vinn. Að lokum mun ég geta
þess hvert þeir geta snúið sér
sem áhuga hafa á störfum í þró-
unarlöndunum og jafnframt
benda á nokkrar athyglisverðar
bækur.
Land og fólk
Gínea-Bissá er rúmlega þriðj-
ungur af stærð íslands. Landið
liggur á 12° norðurbreiddar með
landamæri í norður við Senegal
(og Gambíu) og í suður við Gín-
eu-Konakry, og er í sama tíma-
belti og Island. Landið er lág-
lent og allt sundurskorið af stór-
um fljótum þar sem sjávarfalla
gætir langt inn í landið. í land-
inu búa margir ættflokkar, hver
með sitt tungumál og hefðir, og
eru íbúar í allt urn ein milljón.
Opinbert tungumál er portúg-
alska sem þó tilltölulega fáir
tala, enda er tungumálið arfleið
500 ára nýlendustjórnar Portúg-
ala. Vaxandi fjöldi talar aftur á
móti kreól sem byggt er á afr-
íkönskum málfræðigrunni en
blandað mörgum portúgölskum
orðum.
Gínea-Bissá er skipt niður í níu
héruð (sýslur). Biombo er
minnst þeirra en þéttbýlast með
um 65000 íbúa, flestir úr ætt-
flokkunum Papel (73%)ogBal-
anta (19%). Atvinnustarfsemin
er aðallega sjálfsnægtarbúskap-
ur, mest hrísgrjóna- og cassava-
ræktun. Fiskveiðar eru stund-
aðar á eintrjáningum eða við
ströndina með stór veiðinet.
Tekjur íhéraðinu eru vaxandi af
víðlendum skógi með cas-
hewhnetur/-ávöxt, sem á seinni
árum hefur orðið mikilvægasta
útflutningsvara landsins.
Stærsta þorpið í Biombo heitir
Quinhamel með um það bil
3000 íbúa og er þar miðstöð
stjórnsýslu héraðsins. Sam-
göngur verða að teljast nokkuð
góðar á gíneanskan og jafnvel
afríkanskan mælikvarða, en al-
menningssími er þó enginn.
Heilsugæsla í Biombo
Frá 1981 hefur hjálparstofnun
dönsku þjóðkirkjunnar unnið að
heilsugæslustarfi hér í landi.
Það var þó ekki fyrr en sjálfs-
vald héraðanna var aukið, hvað
varðar stjórnun heilsugæslunn-
ar (1990) að hjálparstofnunin
veitti auknu fjármagni til Biom-
bo héraðsins. Árið 1991 settist
danskur læknir á vegum hjálp-
arstofnunarinnar að í héraðinu
og leysti undirritaður hann síð-
an af unt mitt ár 1993. Hér hef ég
verið búsettur með fimm manna
fjölskyldu frá því í september
sama ár.
Starfslýsing mín felur í sér að
vera læknisfræðilegur ráðu-
nautur fyrir heilsugæslu héraðs-
ins. Innan hennar starfa einn
innfæddur læknir, 38 hjúkrun-
arfræðingar, þrjár ljósmæður og
fimm meinatæknar. í héraðinu
eru sjö almennar heilsugæslu-
stöðvar og þrjú einkarekin
trúboðssjúkrahús kaþólikka og
mótmælenda sem nær eingöngu
sinna börnum og þunguðum
konum. Á heilsugæslustöðvun-
um er unnið við almennar lækn-
ingar sem og að forvarnarstarfi,
til dæmis mæðra- og barna-
heilsugæslu, bólusetningum og
berklavörnum. I nokkrum af-
skekktum þorpum hafa verið
byggð einskonar þorpsapótek.
Byggist starfsemi þeirra á svo-
kölluðum heilsuliðum og yfir-
setukonum sem eru sjálfboða-
liðar. Pessir starfsmenn eru
valdir af íbúunum í sínu þorpi til
að læra að takast á við algeng-
ustu sjúkdóma, svo sem malar-
íu, hósta, augnsjúkdóma, sára-
meðferð og umönnun þungaðra
kvenna og fæðingarhjálp (sjá
Læknablaðið 1983).
Almennt má segja að starfið á
heilsugæslustöðvunum sé um