Læknablaðið - 15.04.1995, Qupperneq 48

326
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
að nýgengi brota á lærleggshálsi var 65,8 á 100 þús-
und fbúa á ári hjá konum árin 1965-69 og 24,9 hjá
körlum, 63,9 árin 1970-74 og 21,1 hjá körlum, 71,5
árin 1975-79 og 17,4 hjá körlum, 56,4 árin 1980-84 og
24 hjá körlum og 66,6 hjá konum árin 1990-93 en
28,8 hjá körlum. Nýgengi lærhnútubrota hefur átt-
faldast hjá konum og sjöfaldast hjá körlum á sama
tímabili. Aldursstaðlað nýgengi lærhnútubrota var
5,5 á 100 þúsund íbúa á ári hjá konum árin 1965-69
og hjá körlum 3,4, 16,8 árin 1970-74 og 10,7 hjá
körlum, 28,7 árin 1975-79 og 9,7 hjá körlum, 33 árin
1980-84 og 15,6 hjá körlum og 46,7 árin 1990-93 og
28,8 hjá körlum. Meðalaldur kvenna sem hlutu
mjaðmarbrot árin 1990-93 var 78 ár (5-100) og mið-
gildi 80 ár en meðalaldur karla 75 ár (25-97), mið-
gildi 78 ár. Meðallegútíminn var 23 dagar (1-476)
fyrir konur árin 1990-93, miðgildi 13 dagar, en með-
allegutími karla var 24 dagar (1-314), miðgildi 12
dagar.
Umræða: Ekki hefur átt sér stað nein breyting á
nýgengi á lærleggshálsbrotum kvenna og karla í
Reykjavík á 30 ára tímabili en hins vegar sjöföldun á
nýgengi lærhnútubrota hjá körlum og áttföldun hjá
konum. Mjaðmarbrot kvenna eru tvisvar sinnum
algengari en brot karla. Meðalaldur þessara sjúk-
linga er hár og legutími því fremur langur. Ekki
verður hægt að stytta legutímann að ráði nema til
komi aukin stoðhjálp, t.d. aukin heimaþjónusta og
aukning á vistrými fyrir aldraða.
22. Árangur eftir
gerviliðaaðgerð í hné
*Brynjólfur Mogensen, Yngvi Ólafsson, Þórgunnur
Ársœlsdóttir, Þorvaldur Ingvarsson
Bœklunarlœkningadeild Borgarspítala, *lœknadeild
Háskóla íslands
Inngangur: Árangur er talinn góður eftir gervi-
liðaaðgerð í hné og fáar aðgerðir í læknisfræði taldar
skila jafn miklu í bættum lífsgæðum (QALY’s). Á
Borgarspítala hafa allar gerviliðaaðgerðir frá 1990
verið skráðar á sérhönnuð tölvutæk eyðublöð með
það markmið í huga að auka gæði þjónustunnar. Það
er búið að yfirfara sjúkraskýrslur allra sem hafa farið
í gerviliðaaðgerðir á spítalanum og skrá upplýsingar
á eyðublöðin. Tilgangur þessarar rannsóknar var að
kanna árangur gerviliðaaðgerða í hné frá árinu 1983
þegar þessar aðgerðir hófust til og með ársins 1992
eða yfir 10 ára tímabil.
Efniviður: Gerð var tölvuleit í gerviliðagagna-
banka bæklunarlækningadeildar Borgarspítalans af
öllum fyrstu gerviliðaaðgerðum í hné frá 1983 til og
með 1992. Kannaður var fjöldi fyrstu aðgerða,
ábendingar fyrir aðgerð, kynskipting, aldur, legu-
tími, fjöldi aukaverkana, um hvers konar aukaverk-
anir var að ræða og fjöldi endurtekinna aðgerða.
Niðurstöður: Gerð voru 240 liðskipti í fyrsta skipt-
ið. Konur voru 144, karlar 96. Meðalaldur kvenna
var 68,2 ár (33-90) og karla 69,4 ár (36-88). Slitgigt
var ábending í 87,9% tilvika, iktsýki í 6,5%, afleið-
ingar áverka í 2,4% en aðrar ábendingar voru sjald-
gæfari. Skipt var algjörlega um hné 176 sinnum, en
aðeins sköflung og lærlegg en ekki hnéskel (bicon-
dylar) í 64 tilvikum. Staðlægar aukaverkanir voru í
upphafi 10 þar af fjórar húðsýkingar eða kantdrep en
engin djúp sýking. Einn fékk lömun á dálktaug sem
gekk til baka. Almennar aukaverkanir voru skráðar
43 talsins, þar af blóðtappi í fæti eða lungnarek 16
sinnum. Þvagfærasýking átti sér stað 16 sinnum og
var algengasta almenna aukaverkunin. Engin dauðs-
föll. Meðal legutími var 15,1 dagur (3-54). Sex sjúk-
lingar hafa greinst með djúpa sýkingu, af þeim hafa
fimm farið í endurteknar aðgerðir og einn er á stöð-
ugri sýklalyfjameðferð. Hjá átta ósýktum sjúkling-
um hefur þurft að gera nýja aðgerð. Hjá fimm þurfti
að gera mjúkvefjaaðgerð til að auka hreyfingu í hné,
hjá tveimur var skipt um lausan sköflungshluta og
hjá einum skipt um hnéskel.
Umræða: Það voru gerðar 240 fyrstu hnéliðskipti á
10 árum með að því er virðist góðum og sambærileg-
um árangri miðað við aðra. Fjöldi endurtekinna að-
gerða vegna loss, hreyfiskerðingar eða sýkingar er
5,8% sem er vel ásættanlegt. Með aukinni sérhæf-
ingu má hugsanlega ná enn betri árangri. Markviss
gerviliðaskráning auðveldar gæðaeftirlit og bætir
þjónustuna. Það er æskilegt að koma á samræmdri
gerviliðaskráningu til þess að auka enn gæði þjónust-
unnar.
23. Yfirlit yfír endurteknar
gerviliðaaðgerðir á mjöðm
Kristján Valdimarsson, Brynjólfur Mogensen*
Bœklunarlœkningadeild Borgarspítala, Hœknadeild
Háskóla íslands
Inngangur: Árangur eftir gerviliðaaðgerð í mjöðm
er yfirleitt talinn mjög góður. Endurteknar aðgerðir
eru þó óhjákvæmilegar og eru þær yfirleitt 10-15% af
heildarfjölda mjaðmargerviliðaaðgerða. Árangur af
endurteknum liðskiptum er yfirleitt ekki jafn góður
og af fyrstu aðgerð. Tilgangur þessarar rannsóknar
er að gera grein fyrir endurteknum gerviliðaaðgerð-
um á mjöðm á Borgarspítala.
Efniviður: Leitað var í gerviliðagagnabanka Borg-
arspítalans að öllum sjúklingum sem þurftu að fara í
endurtekna gerviliðaaðgerð þar sem skipta þurfti um
skál, legg eða hvort tveggja. Sjúkraskýrslur þessara
sjúklinga voru yfirfarnar og þeir sem voru með sýkt-
an gervilið útilokaðir.
Niðurstöður: Búið var að gera 58 endurteknar
gerviliðaaðgerðir þar sem enginn grunur um sýkingu
var til staðar. Um var að ræða 27 karla og 31 konu.
Meðalaldur sjúklinganna var 65 ár (20-84). Tími frá
fyrstu aðgerð að endurtekinni aðgerð var 6,8 ár að
meðaltali (13 dagar til 15 ár). Ástæða fyrir endurtek-
inni aðgerð var los í 47 tilvikum, liðhlaup í átta