Læknablaðið - 15.05.1995, Blaðsíða 29

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
403
önnur örlög en búast mætti við og leggja með
því mat á gæði meðferðar. Óvissa fylgir þessari
aðferð þar sem ekki er unnt að gera ráð fyrir
einstaklingsbundnum þáttum.
Efniviður og aðferðir
Upplýsingar voru unnar upp úr skrá Hag-
stofu íslands yfir einstaklinga er létust af völd-
um bruna 1971-92, sjúkraskýrslum Landspítal-
ans og krufningarskýrslum Rannsóknastofu
Háskólans í meinafræði fyrir fyrrgreinda ein-
staklinga.
Fundin var tíðni, skipting milli kynja, aldurs-
dreifing, slysstaður, orsök og tengdir áhættu-
þætttir. Fyrrgreindir þættir voru athugaðir sér-
staklega hjá þeim er komu til meðferðar á lýta-
lækninga- og/eða gjörgæsludeild
Landspítalans. Einnig var könnuð útbreiðsla
og dýpt brunans, fylgikvillar og dánarorsakir.
Þá voru reiknaðar út lífslíkur.
Margar aðferðir hafa verið notaðar til að
meta lífslíkur brunasjúklinga, þar sem yfir 50%
líkur á dauða er skilgreint sem dauðvona. Ein
aðferðin er línuleg aðhvarfsgreining (linear
logistic regression) þar sem teknir eru inn
margir óháðir áhættuþættir. Þessi aðferð hefur
reynst nákvæmust til að segja fyrir um afdrif
þeirra sem í raun lifa, en vanmetur líkur á
Mynd 1. Fjöldi þeirra sem látist hafa af völdum bruna í
nokkrum löndum. Medaltal áranna 1983-1990.
Ár
Mynd 2. Fjöldi þeirra sem létust af völdum bruna á íslandi á
árunum 1971-1992.
dauða (1-2). Þetta var því að okkar mati besta
aðferðin til að nota í aftursærri rannsókn, þar
sem fyrirhugað var að athuga sérstaklega þá
einstaklinga sem létust þrátt fyrir einhverjar
lífslíkur. Mismunandi áhættuþættir hafa verið
teknir inn í þessar jöfnur, oftast stærð og dýpt
brunans, aldur, kyn, staðsetning brunans, tími
frá bruna til innlagnar (3), auk annarra þátta
sem áhrif hafa á dánartíðni af völdum bruna (á
Indlandi til dæmis hjúskaparstétt (4)). Reyk-
eitrun er einn stærsti áhættuþátturinn (5-6), en
er þó sjaldnast höfð með í útreikningi á lífslík-
um. Undantekning frá þessu er líkan fyrir dán-
artíðni þar sem tekin eru inn aldur, stærð full-
þykktarbruna, ásamt reykeitrun og var sú að-
ferð því valin (7).
Dánarlíkur = (1 + e‘veldisvísir)
Þar sem veldisvísir = -4,26 + (0,976) (stærð
fullþykktarbruna).
-(0,454) (aldur) + (0,000919) (aldur)2 + (1,43)
(reykeitrun).
Reykeitrun = 1 ef hún er fyrir hendi, en að
öðrum kosti er reykeitrun = 0.
Niðurstöður
Á íslandi leita árlega um 580/100.000 íbúum
til læknis vegna bruna og um 30/100.000 íbúum
þarfnast meðferðar á brunadeild (8). Dauðs-
föll af völdum bruna á íslandi eru mun færri en
í nágrannalöndunum (9) (mynd 1).
Banaslys af völdum bruna á árunum 1971-92
voru 46, að meðaltali 0,9/100.000 íbúa á ári.
Meðaltal síðustu 10 ára var 0,5/100.000 íbúa, en
meðaltal næstu 10 ára þar á undan 1,3/100.000
íbúa (mynd 2).
Alls voru 83% þeirra sem létust krufnir.
Meðalaldur þeirra var 43 ár. Karlmenn voru í
miklum meirihluta eða 78%. Á Stór-Reykja-
víkursvæðinu voru 70% búsettir, 28% á lands-
byggðinni og erlendis 2%. Ekki fundust aðrar
upplýsingar um fimm einstaklinga, 12 fundust
látnir, tveir voru lagðir inn á Borgarspítalann
vegna fjöláverka og 27 voru lagðir inn á bruna-
deild Landspítalans. Á heitum vökva brennd-
ust 22% og eldi 78%, þar af var húsbruni í 47%
tilvika. Sjálfsáverkar voru 20%, ofbeldisglæp-
ur í 5% tilvika og 29% voru undir áhrifum
áfengis.
Niðurstöður á Landspítalanum: Til meðferð-
ar á brunadeild Landspítalans komu 27, að
meðaltali 0,5/100.000 íbúum á ári. Dauðsföll-