Læknablaðið - 15.05.1995, Blaðsíða 53

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
423
reyna aö gera grein fyrir því
hvaða straumhvörfum tilkoma
sýklalyfjanna olli í viðhorfi til
læknisfræðinnar. Hér inni eru
nokkrir kollegar sem hófu störf
áður en þessi lyf komu til sög-
unnar, fleiri eru uppaldir með
þróun þeirra og muna jafnvel
rauðntigu við lækningu lungna-
bólgu með Prontocil.
Fyrir ykkur eru þessi lyf sjálf-
sögð en takmarkanir þeirra eru
þó smátt og smátt að konta í
ljós.
Ég held að einn veigamesti
þátturinn í áhrifum af tilkomu
sýklalyfjanna hafi verið breyt-
ing á viðhorfi fólksins til lækna
og lækninga. I stað þess að biðja
lækninn um lækningu ef hún
væri möguleg eða líkn ef ekki
kom krafa um lækningu. Allt í
einu vissi fólkið að kominn var
til sögunnar læknisdómur sem
án hjálpar guðs og heppni lækn-
isins gat bjargað lífi manna og
það krafðist þessa læknisdóms,
helst við öllum sjúkdómum.
Hvort það var tilviljun eða ekki
þróaðist sjúkratryggingakerfið
á sama tíma og ýtti að sjálfsögðu
undir lækningaréttarhugtakið.
Pað er áhugavert að velta því
fyrir sér hvaða áhrif það hefði
haft á þróun almannatrygginga,
ef þessi mikilvirku lyf hefðu
ekki komið til sögunnar.
Sú hugmyndafræði sem
þróaðist í lækningum eftir til-
komu sýklalyfjanna ýtti undir
tækniþróun í læknisfræði, sem
við sjáum ekki fyrir endann á.
Pessi þróun var samfara efna-
hagslegri uppsveiflu á Vestur-
löndum sem leiddi aftur til nær
takmarkalausrar uppbyggingar
heilbrigðisstofnana, sem sér
víða merki. Nú hafa menn áttað
sig á því að stór hluti þeirra
vandamála, sem haldið var að
tæknilæknisfræðin myndi leysa
eru enn óleyst, og ný hafa bæst
við en hið efnahagslega um-
hverfi hefur breyst. Þegar við,
sem nú erum á leið úr heimi
Hippókratesar í Hadesarheim,
vorum að læra til læknis og byrja
að stunda lækningar giltu þau
einföldu efnahagslegu lögmál
varðandi þann málaflokk að
fólk skyldi læknað ef það þurfti
á lækningu að halda. Rétturinn
var sá sami fyrir alla. Aðgengi
var hinsvegar minna og þá ríkti,
ekki frekar en nú, fullkomið
réttlæti.
Þó að heilbrigðisstofnanir
væru fjársveltar, fengu þær
nokkurt fé eftir þörfum en að
sjálfsögðu voru þarfirnar mis-
jafnar. Það voru hinsvegar
læknar sem réðu ferðinni í öllu
sem varðaði læknisfræðilega
stjórnun. Stjórnmálamenn
skiptu sér lítið af rekstrinum og
læknar höfðu frjálsari hendur.
Því miður mistókst að nýta
þetta frelsi en það er önnur saga
sem ég veit ekki hvort mér end-
ist aldur til að skrifa.
Ég sagði að tilkoma sýklalyfj-
anna hafi átt þátt í að velferðar-
kerfið komst á, en það hljómar
ef til vill þversagnarkennt að um
leið eiga þau sinn þátt í því að
þetta sarna kerfi riðar nú til
falls.
Tækniþróunin með tilheyr-
andi afleiðingum hefur farið
fram úr efnahagsþróuninni og
því stöndum við nú frammi fyrir
þeirri bitru staðreynd að verða
að skammta þau gæði sem
tækniþróunin hefur fært okkur.
Enn vandast málið við það að
stjórnmálamenn og aðrir skrif-
ræðlingar eru komnir í spilið
með sjónarmið sem byggjast á
allt öðrum forsendum en þeim
sem ráðið hafa í samskiptum
sjúklinga og lækna gegnum ald-
irnar. Þeirra forgangsröðun er
pólitísk og þjónar fyrst og
fremst pólitískum markmiðum
en þau eru oft víðs fjarri hags-
munum þeirra sem eru lækn-
inga þurfi.
Fyrir tíma vélvæðingarinnar
var það talið nauðsynlegt góð-
um bátsformanni að kunna að
sigla milli skers og báru.
Það verður hlutskipti lækna-
stéttarinnar nú og um óvissa
framtíð að sigla milli báru sívax-
andi þarfa fyrir heilbrigðisþjón-
ustu og skers pólitískra afskipta
og tilviljanakennds niðurskurð-
ar. Ef takast á að halda í horfinu
gildir að rösklega sé róið í skut
en það var og er hlutverk hinna
ungu og sterku.
Árni Björnsson
Aðalfundur Öldungadeildar L.í.
Aðalfundur Öldungadeildar L.í. verður haldinn þriðjudaginn 23. maí næstkom-
andi.
Dagskrá: Venjuleg aðalfundarstörf.
Nýir félagar velkomnir á fundinn. Nánar auglýst í fundarboði.
Stjórnin