Læknablaðið - 15.07.1997, Blaðsíða 42

508
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
færri á íslandi en í nágrannalöndunum (23).
Það hefur verið talið vera vegna lítils þunga-
iðnaðar og einnig vegna þess að gas og olía eru
ekki notuð til húshitunar. Einungis þrír sjúk-
lingar létust á Landspítalanum vegna bruna-
sára á því tímabili sem við skoðuðum sem þýðir
að dánartíðni innlagðra er rúmlega 1%. Er það
lægra miðað við fyrra uppgjör og í samræmi við
það að dánartíðni vegna brunaslysa hefur farið
lækkandi á íslandi á síðastliðnum árum
(14,23).
Ekki kom á óvart að ekki skyldu fleiri hafa
verið lagðir inn vegna brunasára á önnur
sjúkrahús Stór-Reykjavíkursvæðisins. Öllum
sjúklingum sem ekki höfðu önnur vandamál
var vísað á brunamiðstöðina á Landspítalnum.
Almennt voru sömu venjur viðhafðar á FSA og
nær öllum með alvarlega brunaáverka vísað á
Landspítalann. Á FSA voru sjúklingar, sem oft
voru börn með lítilsháttar áverka, oft skráðir
inn á sjúkrahúsið en útskrifaðir innan sólar-
hrings. Reikna má með að þessir sjúklingar
hefðu einungis fengið fyrstu meðferð á bráða-
móttökum sjúkrahúsa Reykjavíkur en að
henni lokinni verið vísað heim.
Meðalfjöldi legudaga var svipaður í okkar
niðurstöðum og í fyrra uppgjöri frá Landspítal-
anum (14). Helsta orsök þess að legutími
lengdist voru sýkingar í sárunum sjálfum og
blóðsýkingar. Legutími hefur verið að styttast
alnrennt í heiminum vegna brunasára. Okkar
niðurstöður benda til að almennt séð liggja
brunasjúklingar ekki lengur inni á Landspítal-
anum en á erlendum brunamiðstöðvum (19).
Fyrirbyggjandi aðgerðir: Mögulegt ætti að
vera að fyrirbyggja mikinn hluta þeirra bruna-
slysa sem verða inni á heimilum af völdum
heitra vökva. Líklega er erfiðara að minnka
tíðni vinnuslysa sem leiða til brunasára. For-
varnir ættu að beinast sérstaklega að yngri kyn-
slóðinni þar sem brunaáverkar vegna hita-
veituvatns og annarra heitra vökva valda mest-
urn skaða hjá þeim aldurshópi (25). Mælt hefur
verið með aukinni fræðslu til foreldra og hefur
slíkt sums staðar borið ágætan árangur í ná-
grannalöndum okkar (17,26). Þrátt fyrir að
brunaslys af völdum hitaveituvatns séu ekki
séríslenskt vandamál virðast þau vera talsvert
algengari en erlendis. Rannsóknir hafa sýnt að
alvarleiki slíkra brunasára fer eftir hitastigi
vatnsins og einnig hve lengi vatnið er í snert-
ingu við húð. Vatn sem er 70°C heitt veldur
brunasári eftir 1 sekúndu, 54°C heitt vatn eftir
30 sekúndur og 53°C heitt vatn eftir eina mín-
útu (27).
Ekki hefur verið gerð athugun á hitastigi
hitaveituvatns úr krönum á íslenskum heimil-
um en það er talið liggja á bilinu 70-75°C.
Erlendis hefur komið í ljós að venjulega veit
heimilisfólk ekki hve vatn þarf að vera heitt til
að valda skaða og ekki heldur hve heitt vatnið
er sem kemur úr krananum (25). Auk fræðslu
hefur erlendis einnig verið mælt með lögleið-
ingu hámarkshitastigs fyrir vatn til nota á
heimilum en engar reglugerðir eru til um slíkt
hér á landi. Slík lögleiðing hefur verið tekin
upp sums staðar í Bandaríkjunum
(16,25,26,28). Mælt hefur verið með að ekki
komi heitara vatn úr krönum en 52-54°C
(16,25). Árið 1983 gengu í gildi lög í Washing-
tonfylki í Bandaríkunum sem áttu að koma í
veg fyrir að heitt vatn úr krönum gæti orðið
heitara en 49°C. Þetta auk fræðsluátaks leiddi
til þess að innlögnum sjúklinga með brunasár
eftir kranavatn fækkaði um meira en helming
frá því sem var áður en lögin voru sett. Auk
heldur kom í ljós að þessi takmörkun hindraði
ekki heimilisstörf og olli ekki óþægindum fyrir
heimilisfólk (28). Hér á landi væri mögulegt að
lögleiða blöndunartæki með heitavatnslás
þannig að vatn úr krönum væri ekki heitara en
52°C. Slík lögleiðing auk fræðslu almennings
um umgengni við þessa náttúruafurð okkar
ætti að leiða til fækkunar brunaslysa af völdum
hitaveituvatns og lækka þar með kostnað við
umönnun þessara sjúklinga sem engum dylst
að er mikill (21,22).
Mögulegt ætti að vera að draga úr tíðni
brunaslysa hér á landi með auknum forvörn-
um. Auka mætti fræðslu og útbreiðslu heita-
vatnslása. Banna mætti með lagasetningu sölu
blöndunartækja sem ekki hafa heitavatnslása
sem hindra að kranavatn verði heitara en 52-
54°C. Slíkar lagasetningar hafa gefið góða raun
erlendis. Þar sem erlendir ferðamenn brennast
fyrst og fremst á hverasvæðum þarf að auka
leiðbeiningar til þeirra þar sem hætta þessi get-
ur skapast.
HEIMILDIR
1. Curreri PW. Burn injury. CUTIS (editorial) 1978; 22:
394-5.
2. Katcher ML. Scald burns from hot tap water. JAMA
1981; 246: 1219-22.
3. Chatterjee BF, Barancik JI. Fratianne RB, Waltz RC,
Fife D. Northeastern Ohio Trauma Study: V. Burn In-
jury. J Trauma 1986; 26: 844—7.