Læknablaðið - 15.07.1997, Blaðsíða 30

496
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
leg veikindi (p<0,01). Ef heildareinkunn er
skoðuð greinir prófið ekki á milli geðfatlaðra
og líkamlega fatlaðra. Til þess að fá góða mynd
af heilsutengdum lífsgæðum hjá þessum fjórum
hópum er því nauðsynlegt að skoða alla þætti
prófsins (mynd 1). Sé það gert sést að lífsgæði
hópanna voru skert með mismunandi móti.
Gestir á heilsugæslustöð stóðu greinilega best á
öllum þáttum (p<0,05) nema verkjum sem
voru svipaðir í öllum hópunum. Munurinn á
geðfötluðum og líkamlega fötluðum var minni
en ætla mætti á flestum þáttum nema líkams-
heilsu og depurð. Almennt heilsufar var best
hjá þeim sem komu á heilsugæslustöðina en
mun lakara hjá áfengissjúklingunum og þeim
fötluðu. Depurð, kvíði og stjórn á eigin lífi
voru áberandi lökustu þættirnir hjá áfengis-
sjúklingunum sem einnig höfðu lökust lífsgæði
í heild.
í prófinu eru þrjár spurningar sem varða
ánægju með lífið, félagslega stöðu og frístundir
og ein um líðan almennt án þess að vikið sé að
heilsu. Fylgni þessarafjögurra spurninga við24
spurningar sem allar varða heilsufar á einhvern
hátt, má nota til að sýna mikilvægi heilsunnar
fyrir lífsgæðin. Þessi fylgni reyndist mjög mikil
eins og sýnt er á dreifiritinu á mynd 2, með
fylgnistuðul r=0,79. Tengsl heilsufarsþátta
lífsgæðanna og félagslegu þáttanna, það er
fjárhags, samskipta, sjálfsstjórnar og vellíðan-
ar voru með sama hætti línuleg og mjög sterk,
r=0,85.
Umræða
Eins og sést af niðurstöðunum er prófið not-
hæft til að meta heilsutengd lífsgæði hjá mismun-
andi hópum, heildareinkunn aðgreinir meira
veika eða fatlaða frá minna veikum, en til þess
að greina vel á milli hópanna þarf að nota mynd
sem sýnir alla þætti sem mældir eru (mynd 1).
Áður hefur verið sýnt fram á réttmæti og áreið-
anleika prófsins (12). Sterk fylgni milli lífsánægju
og heilsufarsspurninga prófsins og milli heilsuf-
ars og félagslegu þáttanna sýnir réttmæti þess
enn frekar. Þegar rannsóknin fór fram vantaði í
prófið þátt um minni og einbeitingu, tvær spurn-
ingar, sem hefur nú verið bætt við. Ástæðan til
að þessi þáttur var ekki með er sú að spurning-
arnar sem vörðuðu hann féllu út vegna tækni-
legra galla á þeim í upphaflega spurningalistan-
um sem notaður var til að þróa prófið.
Prófið er enn fulllangt, 32 spurningar,
nokkrar mjög líkar hverri annarri, en þeim var
Health
140
120
100
80
60
40
20
10 20 30 40 50
Satisfaction
Fig. 2. Relationship between health and life satisfaction.
samt haldið inni í prófinu vegna tölfræðilegra
eiginleika þeirra. Eftir frekari rannsóknir er
því til athugunar að stytta prófið ef það reynist
ekki breyta eiginleikum þess að öðru leyti.
Þó að endanlegri stöðlun sé ekki lokið eru
tæknilegir eiginleikar prófsins þannig að það á
að geta nýst við hvers kyns rannsóknir á líðan
og lífsgæðum mismunandi sjúklingahópa með
því að notast við þá staðla sem hér hefur verið
gert og birtir eru í töflu II og viðauka með
henni. Ætlunin er einnig að hægt sé að nota
það til að meta áhrif meðferðar á lífsgæði, en
unnið er að frekari rannsókn á því. Innra brott-
fall, það er ófullkomna svörun, er hægt að
meðhöndla með ýmsu móti, annað hvort að
sleppa þeim spurningum eða þeim þáttum
prófsins eða gefa meðaleinkunn þáttarins fyrir
þá spurningu sem vantar og breyta grunnein-
kunn síðan í staðaleinkunn samkvæmt töflu II.
Sé spurningu sleppt er það eins og að gefa núll,
þannig að heildareinkunn lækkar. Það þarf
ekki að koma að sök í einstökum tilvikum þar
sem verið er að bera saman ástand fyrir og eftir
meðferð, ef spurningunni er sleppt í bæði
skiptin eða ef látið er nægja að bera saman
einstaka þætti lífsgæðanna þar sem jafnmörg-
um spurningum hefur verið svarað í sambæri-
legum þáttum.
Heilsutengd lífsgæði eru afstæð og metin
með samanburði við það sem viðkomandi ein-
staklingur þekkir hjá sjálfum sér frá fyrri tíð. Á
sama hátt eru heilsutengd lífsgæði mismunandi
hópa afstæð og verða að metast með saman-
burði. Sá samanburður sem hér hefur verið
notast við er milli mismunandi sjúklingahópa