Læknablaðið - 15.07.1997, Blaðsíða 16

484
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
skinurými, lungnamynd og tölvusneiðmynd af
kviðar- og brjóstholi.
Sjúklingar á stigi I fá venjulega í upphafi
ekki aðra meðferð en eistabrottnám. Þeir
koma hins vegar til eftirlits á tveggja til þriggja
rnánaða fresti fyrsta árið, á þriggja til fjögurra
mánaða fresti annað árið og síðan með aðeins
lengra millibili, háð mati læknis. Eitlabrott-
nám í aftanskinurými hefur aðeins verið gert
hérlendis í undantekningatilvikum, eins og
nefnt hefur verið að framan. Aukaverkanir
slíkrar aðgerðar, gott eftirlit hérlendis og góð-
ur árangur lyfjameðferðar við merki um endur-
uppkomu sjúkdómsins hefur ráðið þar mestu
um. Enduruppkoma er yfirleitt innan tveggja
ára, afar sjaldan eftir fimm ár. Um það bil
þriðjungur sjúklinga, sem greindir eru á stigi I
fá síðar meinvörp, oftast í aftanskinurými
(2,13,22,23) en læknast í langflestum tilvikum
með lyfjameðferð eins og fram hefur komið.
Stöðluð lyfjameðferð á stigi I, sem víða hefur
verið notuð erlendis, leiðir því til ofmeðhöndl-
unar á meirihluta sjúklinga. Sömu rök má nota
gegn stöðluðu eitlabrottnámi hjá sjúklingum
með sjúkdóm á stigi I. Sjúklingum er fylgt eftir
með mælingu á æxlisvísum, tölvusneiðmynd
eða ómskoðun af eitlum í aftanskinurými og
lungnamynd. Komi upp merki um eitlastækk-
anir í aftanskinurými, sker fínnálarstunga oft-
ast úr um eðli þeirra. í illkynja tilvikum, sem
getur hent allt að þriðjung sjúklinga sem í upp-
hafi eru undirstigaðir á stigi I, eru gefnar fjórar
lyfjameðferðir á þriggja vikna fresti, þar sem
cisplatín er aðallyf ásamt etopósíði og bleó-
mýcíni. Áður var vinblastín notað í stað et-
opósíðs, en hafði í för með sér fleiri aukaverk-
anir. Þessi meðferð nægir í flestum tilvikum.
Ef áfram eru merki um fyrirferð, þá er hún
fjarlægð.
Þegar um augljós meinvörp er að ræða við
frumgreiningu, það er ef sjúkdómur er á stigi
II-IV, er beitt sömu lyfjameðferð. Eftir lyfja-
meðferðina er framkvæmd skurðaðgerð til að
fjarlægja æxli sem eftir standa, ef mögulegt er.
Eftir fjórar lyfjameðferðir hafa æxli oftast
horfið, umbreyst í örvef eða góðkynja fjöl-
kímsæxli og er áframhaldandi meðferð ónauð-
synleg. Sýni smásjárskoðun lífvænlegar æxlis-
frumur er lyfjameðferð haldið áfram. Minnki
æxli lítt við hefðbundna lyfjameðferð eru ný lyf
gefin með cisplatíni, oft í hærri skömmtum og
með aðstoð merghvetjandi lyfja.
Taki sjúkdómur sig upp aftur eftir að ofan-
greindum meðferðum hefur verið beitt, eru
horfur slæmar og er talið að aðeins 30% þeirra
sjúklinga svari meiri lyfjameðferð (30). Há-
skammtameðferð með mergskiptum hefur
verið reynd í vaxandi mæli síðustu ár en ábend-
ingar eru enn óljósar (31).
Lokaorð
Niðurstöður þessarar rannsóknar sýna
óyggjandi að lífshorfur sjúklinga með frjó-
frumuæxli önnur en sáðkrabbamein á íslandi
eru mjög góðar í dag. Meðferðaráherslur hafa
breyst með árunum og krabbameinslyfjameð-
ferð er nú aðeins beitt í byrjun við sjúklinga
með greinanleg meinvörp, hinum er hins vegar
fylgt reglulega eftir. Með þessu móti er komið í
veg fyrir fylgikvilla meðferðar hjá þeim sem
hafa staðbundinn sjúkdóm. Forsenda þessa er
sú að þeir sem fá síðar meinvörp svari vel lyfja-
meðferð. Reynsla okkar hér á landi virðist gefa
til kynna að við séum á réttri leið og gefur
tilefni til bjartsýni, enda sjaldgæft að meðferð
krabbameins sé jafn árangursrík.
Þakkir
Þakkir fyrir veitta aðstoð fá eftirtaldir: Egill
Jacobsen, Sverrir Haraldsson og Ólafur Örn
Arnarson yfirlæknar á þvagfæraskurðdeildum
Landspítalans, Borgarspítala og Landakots-
spítala. Einnig fá Þórarinn Sveinsson yfirlækn-
ir á krabbameinslækningadeild Landspítalans,
Shree Datye yfirlæknir á handlækningadeild
Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri, Helgi Sig-
valdason verkfræðingur, starfsmenn Krabba-
meinsskrár Krabbameinsfélags Islands og
starfsfólk á Rannsóknastofu Háskóla íslands í
meinafræði sérstakar þakkir.
HEIMILDIR
1. Fossá SD, Aass N, Kaalhus O. Testicular cancer in
young Norwegians. J Surg Onc 1988; 39: 43-6.
2. Halme A, Kellokumpu L. Lehtonen T. Trends in in-
cidence and results of treatment of testicular germ cell
tumors in Finland 1972-1983. Acta Oncol 1989; 28: 777-
83.
3. Einhorn LH. Treatment of testicular cancer: a new and
improved model. J Clin Oncol 1990; 8: 1777-81.
4. Germa Lluch JR, Segui Palmer MA. Climent Duran
MA, Blanco Guerrero R, Fernandez Sagarra A, Villavi-
cencio H, et al. Intensive chemotherapy in poor-progno-
sis nonseminomatous germ cell tumors of the testis. Eur
Urol 1992; 21: 287-93.
5. Germa JR. Sagarra AF, Izquierdo MA, Segui MA. Se-
quential trials of cisplatin, vinblastin, and bleomycin and
etoposide and cisplatin in disseminated germ cell tumors
of the testis with a good prognosis at a single institution.
Cancer 1993; 71: 796-803.