Læknablaðið - 15.07.1997, Blaðsíða 10

478
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
(seminoma). Tæplega helmingur eru frjó-
frumuæxli með mismunandi og oft blandaðri
meingerð, en eru engu að síður flokkuð saman
sem frjófrumuæxli önnur en sáðkrabbamein
(non-seminoma). Erlendis hefur síðustu tvo
áratugi verið sýnt fram á mjög bættar lífshorfur
sjúklinga með þessi æxli. Lítil von var um lækn-
ingu áður, nema sjúkdómur væri staðbundinn,
en ný krabbameinslyf hafa breytt miklu um
meðferð við útbreiddum sjúkdómi. Lífshorfur
íslenskra karla með þennan sjúkdóm eru ekki
þekktar.
Tilgangur: Markmið rannsóknarinnar var
að kanna með hvaða hætti sjúklingar með
frjófrumuæxli önnur en sáðkrabbamein grein-
ast hérlendis, stigun sjúkdómsins við grein-
ingu, nýgengi, vefjagerð, meðferð og lífshorf-
ur.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin er aftur-
skyggn og nær til allra íslenskra karlmanna,
sem greindust með þessa gerð æxla á árunum
1971-1995. Upplýsingar um einkenni, aldur,
greiningarár, stigun, meðferð og gang sjúk-
dóms eru fengnar úr sjúkraskrám. Öll vefjasýni
voru endurskoðuð af meinafræðingi. Stuðst
var við stigunarkerfi kennt við Boden og Gibb
og lifshorfur reiknaðar með Kaplan-Meier að-
ferð.
Niðurstöður: Alls greindust 57 sjúklingar á
tímabilinu, meðalaldur var 29,1 ár og aldursbil
17-52 ár. Aldursstaðlað nýgengi á tímabilinu
var 1,8 fyrir 100.000 karla á ári. Flestir leituðu
til læknis vegna fyrirferðar í eista (93%), en
aðrir kvörtuðu yfir verk eða þyngslatilfinningu
í pung (56%). Tæplega fimmtungur hafði haft
einkennin í meira en sex mánuði fyrir grein-
ingu en fæstir (5%) í minna en tvær vikur.
Eistabrottnám var framkvæmt í öllum tilvik-
um. Meðalstærð æxlis var 4,3 cm (1-12 cm).
Stigun, byggð á skoðun og rannsóknum, leiddi
í ljós að rúmlega helmingur virtist með stað-
bundinn sjúkdóm við greiningu en 17% með
útbreiddan. Af þeim sem virtust vera með
staðbundinn sjúkdóm við greiningu fengu 38%
meinvörp síðar. Fimrn ára lífshorfur hópsins í
heild voru 83%. Greinileg breyting verður á
lífshorfum eftir að ný lyf komu til sögunnar.
Þannig eru fimm ára lífshorfur þeirra, sem
greindust fyrir 1978 aðeins 36%, en 98% eftir
það. Sjúklingar greindir fyrir 1978 sem létust,
gerðu það allir af völdum sjúkdómsins. Af
sjúklingum greindum 1978 og síðar hafa tveir
látist, annar af völdum sjúkdómsins.
Tilgáta: Nýgengi frjófrumuæxla annarra en
sáðfrumukrabbameins á íslandi er svipað og
hjá öðrum vestrænum þjóðum, að undanskild-
um Danmörku og Noregi þar sem sjúkdómur-
inn er mun algengari. Klínísk einkenni og sjúk-
dómsstigun eru einnig sambærileg. Lífshorfur
sjúklinga hér á landi hafa batnað umtalsvert
síðasta áratuginn og má gera ráð fyrir að lang-
flestir læknist jafnvel þótt um útbreiddan sjúk-
dóm sé að ræða.
Inngangur
Krabbamein í eistum eru í 95% tilvika upp-
runnin frá frjófrumum eistans. Frjófrumuæxli
skiptast í tvo flokka háð vefjagerð, sem eru
álíka algeng. Annars vegar í sáðkrabbamein
(seminoma) og hins vegar í frjófrumuæxli önn-
ur en sáðkrabbamein (non-seminoma). Þessi
skipting hefur þýðingu varðandi meðferð og
horfur. Eins og nafnið gefur til kynna eru þessi
æxli af fjölbreytilegum toga en aðallega eru
þau þó ferns konar; fósturvísiskrabbamein
(embryonal carcinoma), fjölkímsæxli (tera-
toma), æðabelgskrabbamein (choriocarcin-
oma) og blómabelgskrabbamein (yolk sac tu-
mor). Æxlin eru oftast af blandaðri vefjagerð
þar sem hlutdeild fjölkímskrabbameins (tera-
tocarcinoma) er mest. Sáðfrumur mynda oft
hluta æxlis en það hefur ekki áhrif á vefjaflokk-
un.
Erlendis hefur síðustu áratugi verið sýnt
fram á umtalsvert bættar lífshorfur sjúklinga
með útbreitt eistakrabbamein eða frá 10-30%
fimm ára lífshorfum (1-3) í 75-87% (1,4-6).
Bætt lyfjameðferð er þar talin ráða úrslitum.
Aðalhvatinn að þessari rannsókn var að kanna
hvort við getum borið okkur saman við ná-
grannaþjóðir varðandi stigun, greiningu, ný-
gengi, vefjagerð, meðferð og lífshorfur.
Þessi grein fjallar um sjúklinga greinda með
frjófrumuæxli í eistum, önnur en sáðkrabba-
mein. Niðurstöðurnar eru hluti af stærri rann-
sókn á illkynja æxlum í eistum á Islandi sem
unnið hefur verið að síðustu fjögur árin á
Landspítalanum (7).
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin nær til allra íslenskra karla sem
greindust með frjófrumuæxli önnur en sáð-
krabbamein í eistum á 25 ára tímabili frá 1.
janúar 1971 til 31. desember 1995. Samkvæmt
Krabbameinsskrá Krabbameinsfélags íslands
greindust á árunum 1971-1995 106 einstakling-