Læknablaðið - 15.09.1997, Blaðsíða 63

LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
599
greiðslu á ýmsum hagsmuna-
málum, þar sem jafnvel undir-
tyllur hafa upp á eigin spýtur
fengið að krukka í starfskjör
heilsugæzlulækna. Þennan
trúnaðarbrest má að hluta til
rekja til þess, að á síðasta ári
gekk ráðuneytisfólki afar erfið-
lega að lesa til enda og skilja
uppsagnarbréf þau, er megin-
þorri heilsugæzlulækna í land-
inu sendi ráðherra. En grófasta
dæmið um vilja- og getuleysi
ráðuneytisins eru samt hinar af-
ar síðbúnu efndir á samkomu-
laginu, sem heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra gerði
um sumarsólstöður á síðasta ári
við heimilislækna um skipan
mála í heilsugæzlunni. Hljóta
nú flestir heilsugæzlulæknar að
vera farnir að örvænta um, að
staðið verði við fyrrgreint sam-
komulag nema að mjög litlu
leyti.
Sem dæmi um pólitískan slag-
kraft ráðherrans og starfshæfni
ráðuneytis heilbrigðis- og trygg-
ingamála má nefna, að á undan-
förnum mánuðum hafa ýmsar
nefndir, er starfað hafa á vegum
ráðuneytisins, skilað af sér
vönduðum nefndarálitum, sem
stuðningi er lýst við en síðan
ekkert gert með. Þegar þetta
ráðuneyti er annars vegar, virð-
ist málum því aðeins verða þok-
að, að ráðherrann sé beittur
þrýstingi af grófasta tagi. Af
sjálfu leiðir, að slík stjórnsýsla
hlýtur að enda með ósköpum.
Aðra höfuðorsök minnkandi
áhuga lækna á heilsugæzlu í
dreifbýli tel ég vera brest í
grunnmenntun lækna, sem í dag
geta orðið sér úti um íslenzkt
lækningaleyfi án þess að hafa
nokkurn tíma starfað utan
landnáms Ingólfs Arnarsonar
eða við heilsugæzlu yfirleitt. Vil
ég fullyrða, að slíkir læknar hafa
farið nokkurs á mis á menntun-
ar- og þroskaferli sínum því
óvíða fær læknir það greinilegar
á tilfinninguna, að hann sé að
gera gagn, en utan fyrrgreinds
landnáms. Er það og fullkom-
lega skiljanlegt, að unglæknar
með svo einhæfa starfsreynslu
fái áhuga á einhverju öðru en
sérnámi í heimilislækningum.
Þriðja atriðið sem mjög hefur
hleypt illu blóði í heimilislækna
í dreifbýli sem þéttbýli er sú
vanvirðing, sem ýmsir aðilar
sýna fræðigrein okkar, heimilis-
lækningum. Sú vanvirðing er
látin í ljósi af kollegum mínum
úr öðrum sérgreinum dag
hvern.hátt ogíhljóði. Gildirþá
einu hvort áheyrendur eru
læknanemar, kandídatar, sjúk-
lingar eða aðstandendur. Hún
var látin í ljósi af heilbrigðisyfir-
völdum með afnámi héraðs-
skyldunnar. Hún er látin í ljósi
af landlækni, sem lætur það líð-
ast að stöður heilsugæzlulækna
á einyrkjastöðvum séu mannað-
ar af læknastúdentum eða lækn-
um, sem spítalarnir telja sig
ekki geta haft gagn af, ýmist
vegna aldurs eða skorts á hæfni.
Hvað eftir annað hefur lækn-
um, sem eru að reyna að sigrast
á persónulegum vandamálum
sínum, verið hleypt stuðnings-
lausum út í fámennið til að axla
ábyrgð, sem þeim er um megn.
Með þessu móti hafa mönnun-
arvandamál verið dulin sjónum
almennings. Loks má nefna hið
fullkomna virðingarleysi kol-
lega úr öðrum sérgreinum gagn-
vart verkahring heimilislækna,
sem þeir ryðjast inná, þegar um
þá þrengist á öðrum miðum.
Þetta bitnar að sjálfsögðu frem-
ur á heimilislæknum í þéttbýli,
en athafnaleysi heilbrigðisyfir-
valda undirstrikar afstöðu
þeirra til fræðigreinarinnar og
heimilislæknastéttarinnar og
hlýtur af þeim sökum að fæla
unglækna frá því að velja þessa
sérgrein.
En til að stétt njóti virðingar
verða einstaklingarnir innan
hennar að sýna, að þeir séu
hennar verðir. Því miður er
auðvelt að benda á einstaka
heimilislækna, sem ekki sýna
nægilegan faglegan metnað í
daglegum störfum sínum og
sinna símenntun sinni með
hangandi hendi. Það er afar
slæmt, að sumum læknum skuli
hafa liðist það að kjósa heimilis-
lækningar sem starfsettvang til
að geta átt hæga daga. A þessa
einstaklinga benda sérfræð-
ingar úr öðrum greinum, þegar
færa þarf rök gegn því að taka
upp tilvísanakerfi eða þegar
gera þarf lítið úr heimilislækna-
stéttinni í heild.
Þáttur Læknafélags íslands í
þessum málum er kapítuli út af
fyrir sig. Fyrir tveimur til þrem-
ur áratugum studdi LÍ vel við
bakið á þeim, sem börðust fyrir
læknamiðstöðvum og heilsu-
gæzlustöðvum. En á seinni ár-
um hefur LÍ fyrst og fremst
sinnt hagsmunagæzlu fyrir sér-
fræðinga með stofurekstur og
þegar bera tók á offjölgun í
þeim hópi, varð lítið úr stuðn-
ingnum við heilsugæzluna eða
dreifbýlið. Innan félagsins eru
nú komnir til starfa ungir og
glaðbeittir einstefnumenn, sem
öðluðust starfsreynslu sína eftir
afnám héraðsskyldunnar og
hafa því aldrei af eigin raun
kynnst heimilislækningum eða
aðstöðu eða vanda dreifbýlis-
fólks, en eru þeim mun betur
áttaðir innan spítalaveggja
milljónaborga. Hefur þessu liði
gengið afar vel samvinnan við
hina eldri stofugreifa úr sér-
fræðingastétt með það fyrir aug-
um að leggja í rúst kerfi heilsu-
gæzlustöðvanna í Reykjavík og
þá um leið í landinu öllu. Hefur
stjórn LI leynt og ljóst gengið
erinda þessara afla á síðustu ár-
um. Innan slíkra samtaka eiga
þeir ekki heima, sem tryggja
vilja vöxt og viðgang heimilis-
lækninga í þessu landi, enda
hefur afnám samningsréttarins
dregið mjög úr þörf okkar heim-
ilislækna fyrir aðild að félaginu.