Læknablaðið - 15.09.1997, Side 70

606
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
hálsspeglun eða í einstaka til-
fellum nýtt frumustrok eftir
bólgumeðferð.
2.2.6. Krabbamein og grunur
um það (kódar 40, 41, 45): Leg-
hálsspeglun.
2.3. Frumubreytingar á með-
göngu
2.3.1. Krabbamein, CIN III
og AIS: Leghálsspeglun.
2.3.2. Óljós vœg frumubreyt-
ing og CIN /-//: Nýtt frumu-
strok átta vikum eftir fæðingu.
2.4. Eftirlit eftir afbrigðilegt
frumustrok án fyrra vcfjasýnis
2.4.1. Óljós væg frumubreyt-
ing og CIN1-11: Eftirlitsfrumu-
strok í fjögur ár: Tvisvar á sex
mánaða fresti; ef bæði strok eru
eðlileg, þá eitt strok eftir ár og
síðan annað eftir tvö ár. Ef öll
þessi fjögur frumustrok eru
eðlileg flyst konan af eftirlits-
skrá yfir í hefðbundna hópskoð-
un á tveggja eða þriggja ára
fresti, allt eftir aldri og fjölda
fyrri eðlilegra stroka. Efendur-
tekin breyting er í frumustroki
(óháð gráðu) skal konu vísað til
leghálsspeglunar.
2.4.2. Allar konur með end-
urinnköllun á eftirlitsskrá Leit-
arstöðvar fá boðun þremur vik-
um fyrir eftirlitsdagsetningu.
3. Meðferð og eftirlit
vegna forstigsbreytinga
eftir vefjasýni
3.1. Vefjasýni með CIN II—III,
AIS og grunur um byrjandi
krabbamein
Keiluskurður. í þungun skal
meðferð frestað þar til sex til
átta vikum eftir fæðingu nema
grunur sé um krabbamein.
3.2. Vefjasýni með CIN I, atypi,
koilocytosis
Eftirlitsfrumustrok í þrjú ár:
Tvisvar á sex mánaða fresti; ef
bæði strok eru eðlileg, þá aftur
tvisvar á árs fresti. Ef ö 11 þessi
frumustrok eru eðlileg, verður
konan áfram á eftirlitsskrá með
tveggja ára eftirliti eða flyst
samkvæmt nánari ákvörðun
yfirlæknis frumurannsókna-
stofu yfir í hefðbundna hóp-
skoðun. Ef endurtekin sams
konar breyting er í frumustroki
skal strok endurtekið eftir sex
mánuði, áður en konunni er vís-
að dl endurtekinnar legháls-
speglunar.
3.3. Endurteknar sterkar for-
stigsbreytingar (CIN III eða
AIS) í frumustrokum þrátt fyrir
eðlileg vefjasýni
Keiluskurður til endanlegrar
greiningar.
4. Eftirlit eftir keiluskurð
4.1. Fullkomin (radical) keila
(frí skurðbrún. það er breyting-
arnar eru 2 mm eða meira frá
endocervical (efri) skurðbrún
og ná ekki að (5= 1 mm) exocer-
vical (neðri) skurðbrún)
Eitt frumustrok eftir hálft ár,
síðan þrjú frumustrok með árs
millibili (alls fjögur strok á
þremur og hálfu ári). Eftirlit eft-
ir það á 24 mánaða fresti. í viss-
um tilfellum (fer eftir útliti og
dreifingu vefjabreytinga) er
mælt með leghálsspeglun og út-
skafi frá leghálsi innan sex mán-
aða.
4.2. Ófullkomin keila (breyting-
arnar eru innan við 2 mm frá
endocervical skurðbrún og ná
að (<1 mm) exocervical skurð-
brún)
Tekið frumustrok og gerð
leghálsspeglun með útskafi á
leghálsi innan sex mánaða, síð-
an ný frumustrok á sex mánaða
fresti í tvö ár eftir aðgerð og
síðan árlega í tvö ár (alls sex
strok á fjórum árum). Eftirlit
eftir það á 24 mánaða fresti.
5. Eftirlit vegna
condylomata
Vegna tengsla condylomata
og forstigsbreytinga þykir rétt
að benda á eftirfarandi atriði.
E/frumustrok frá leghálsi, tek-
ið við greiningu, er án forstigs-
breytinga skal eftir læknismeð-
ferð mælt með reglulegu eftirliti
með frumustrokum á tveggja
ára fresti. Athuga ber að þessar
konur verða ekki (sérstakri end-
urinnköllun á Leitarstöð nema
að jafnframt greinist hjá þeim
forstigsbreyting. Þeim lœknum
er hafa konur í meðferð vegna
condylomata ber því að upplýsa
þœr um liugsanleg tengsl HPV-
veiru og forstigsbreytinga.
Rannsókn og meðferð skal
beint að báðum kynjum. Notk-
un smokks er ráðlögð fyrstu
fjóra til sex mánuðina.
5.1. Rannsókn konu
5.1.1. Taka frumustrok til að
kanna mögulega forstigsbreyt-
ingu.
5.1.2. Taka PCR þvagpróf
fyrir chlamydia. Konan verður
að hafa haft þvag í blöðrunni
minnst tvo tíma. Fyrsta þvag er
notað en ekki miðbuna.
5.1.3. Skimpróf fyrir HIV
(með samþykki konu).
5.1.4. Ef um útbreiddar eða
endurkomnar condylomata-
vörtur er að ræða skal spegla
legháls, leggöng og burðar-
barma eftir þvott með 3-5%
ediksýru til að kanna mögulega
útbreiðslu flatra condylomata
og micropapilla. Kanna út-
breiðslu fostigsbreytinga og
condylomata með vefjasýnum
frá grunsamlegum svæðum.
5.1.5. Ef condylomata finnast
umhverfis og/eða í endaþarms-
opi er ráðlögð endaþarmsspegl-
un.
5.2. Meðferð konu
Meðferð fer eftir útbreiðslu.
Ef um er að ræða fá og smá con-
dylomata nægir oftast penslun
með podophyllin eða podophyl-
lotoxin. í öðrum tilfellum þarf
að grípa til rafmagnsbrennslu
(diatermi). I mjög útbreiddum
condylomata, allt upp í legháls,
er oftast þörf á innlögn til leysi-
brennslu. Interferon eða 5-Fu
má nota í völdum tilfellum.
Mikilvægt er að hafa eftirlit með
sjúklingi, í tvo til fjóra mánuði
eftir að meðferð á sýnilegum
vörtum lýkur.
5.3. Rannsókn karls
5.3.1. Skoða og spegla getn-
aðarlim eftir penslun með 3-5%
ediksýru.
5.3.2. Taka PCR þvagpróf
fyrir chlamydia.