Læknablaðið - 15.01.1998, Síða 24

22
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
sjö sjúklingum voru vöðvaslakaðir við aðra
mælingu 30 mínútum eftir komu á vöknunar-
deild og má gera ráð fyrir að svo hafi einnig
verið við fyrstu mælingu og hlutfallið sé því
heldur hærra eða að minnsta kosti 20%. Þó
þessi niðurstaða sé sambærileg við það sem
erlendar kannanir sýna (1-4) eru þetta fleiri
sjúklingar en okkur þykir ásættanlegt og ætti
að vera okkur ábending um að gera betur.
Hins vegar er vert að benda á að allir sjúkling-
arnir voru búnir að jafna sig 90 mínútum eftir
komu á vöknun en í eldri rannsóknum hafa
sumir sjúklinganna enn verið undir áhrifum
vöðvaslakandi lyfja tveimur til þremur klukku-
stundum eftir komu á vöknunardeild (1).
Athyglisvert er að geta þess að tíðni vöðva-
slökunar var óháð því hvort lyfjanna var notað.
Þeir sem höfðu fengið vekúrón reyndust jafn
oft vöðvaslakaðir og hinir sem höfðu fengið
langvirkara lyfið pankúrón. Hins vegar skiptir
verkunartími lyfsins máli þar sem þeir sem enn
voru vöðvaslakaðir eftir 60 mínútur höfðu báð-
ir fengið pankúrón. Einnig reyndist tími frá
gjöf síðasta skammts pankúrón marktækt
styttri hjá þeim sem voru vöðvalakaðir en sá
munur var ekki til staðar ef þeir höfðu fengið
vekúrón.
Súrefnismettun þeirra sjúklinga sem voru
vöðvaslakaðir við komu var lægri en hinna sem
undirstrikar mikilvægi þess að vöðvaslökun sé
gengin til baka við komu á vöknunardeild auk
þess sem það minnir okkur á mikilvægi súrefn-
isgjafar eftir svæfingu.
Ekki reyndist vera marktækur munur á
aldri, kyni eða líkamsþyngd milli hópanna en
athyglisvert er að konur sem eru 65% af heild-
arhópnum eru 75% sjúklinga sem eru undir
áhrifum vöðvaslakandi lyfja við komu á vökn-
unardeild og 100% eftir 30 mínútur. Einnig má
sjá tilhneigingu til hærri aldurs hjá hinum
vöðvaslökuðu og við aðra mælingu var aldur
marktækt hærri. Gengið var úr skugga um að
blóðrauði sjúklinganna væri sambærilegur en
það máttleysi sem fylgir blóðleysi gæti hugsan-
lega haft áhrif á niðurstöður. Líkamshiti sjúk-
linga við komu á vöknunardeild var mældur og
reyndist ekki hafa áhrif en þekkt er að kæling
veldur vöðvastirðleika og hefði því getað trufl-
að niðurstöður (10).
Til að meta vöðvaslökun í aðgerð hafa verið
notaðir taugaörvar sem erta ölnartaug með
vægum rafstraumi. Gefin eru fjögur rafstuð í
röð (train-of-four, TOF) og viðbrögð þumal-
fingurs síðan metin með sjáanlegum viðbrögð-
um eða með styrkmælum. Við gjöf vöðvaslak-
andi lyfs hverfa kippirnir eftir ákveðnu mynstri
og koma aftur þegar verkun lyfsins fjarar út.
Við gjöf súxametóns minnka allir kippirnir
jafnt og hverfa síðan. Við gjöf vöðvaslakandi
lyfja án afskautunar minnkar fyrst fjórði kipp-
urinn og síðan hverfa þeir einn af öðrum
(fade). Hlutfall fjórða kipps á móti fyrsta gefur
svokallað TOF-hlutfall og þarf það að vera að
minnsta kosti 70% til þess að sjúklingur hafi
nægan vöðvakraft til þess að hægt sé að fjar-
lægja barkarennu. Með því að fylgjast með
svörun við TOF er hægt að fylgjast með virkni
lyfjanna og ákvarða skömmtun þeirra. Ekki
hefur þó tekist að sýna fram á minni eftirstöðv-
ar vöðvaslakandi lyfja með þeim taugaörvum
sem fengist hafa hingað til (5). Tæki sem reikn-
að hafa TOF-hlutfall hafa verið lítt aðgengileg
til þessa en nú eru komin á markað ný tæki sem
gera kleift að rnæla TOF-hlutfall á tiltölulega
auðveldan máta. Hreyfingar þumalfingurs eru
þar metnar með hröðunarnema og reiknar
tækið sjálft út TOF-hlutfallið. Tækið gefur
mikilvægar upplýsingar meðan á svæfingu
stendur en notkun þess á vöknunardeild fylgja
ýmis vandkvæði. Allar hreyfingar trufla mæl-
ingarnar og notkun taugaörvans krefst því
góðrar samvinnu við sjúklinginn auk þess sem
óþægindi fylgja þeim vægu rafstuðum sem tæk-
ið gefur. Því var sá kostur valiún að nota klín-
ísk próf til mats á vöðvastyrkleika eftir svæf-
ingu. Pavlin og samstarfsmenn (7) sýndu fram
á að vöðvar í efri öndunarfærum hafa ekki
endurheimt nægan styrk til að halda opnum og
hreinum loftvegum fyrr en sjúklingur getur
haldið höfði í fimm sekúndur eða lengur. Við
notuðum því fimm sekúndna höfuðlyftuna til
að ákvarða hvort sjúklingar væru enn undir
áhrifum vöðvaslakandi lyfja við komu á vökn-
unardeild. Auk höfuðlyftunnar var handstyrk-
ur mældur til að sjá hvort þar væri um samsvör-
un að ræða. Handstyrkur reyndist ekki mark-
tækt minni hjá þeim sjúklingum sem voru
vöðvaslakaðir en þó má sjá ákveðna tilhneig-
ingu í þá átt.
Til að koma í veg fyrir vöðvaslökun á vökn-
unardeild er vert að hafa nokkur atriði í huga;
nota ekki vöðvaslakandi lyf nema þess sé þörf
skurðaðgerðarinnar vegna, nota alltaf stutt-
verkandi lyf og nota eins lítið af lyfjunum og
hægt er að komast af með. Síðast en ekki síst er
ráðlegt að vakta vöðvaslökun með þar til gerð-