Læknablaðið - 15.05.1998, Síða 25

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
387
E-12. Tengsl BRCA2 og p53 stökkbreyt-
inga við óstöðugleika erfðaefnis í
brjóstakrabbameinsæxlum
Sólveig Grétarsdóttir, Steinunn Thorlacius, Rut
Valgarðsdóttir, Sigfríður Guðlaugsdóttir, Stefán
Sigurðsson, Margrét Steinarsdóttir, Jón Gunnlaug-
ur Jónasson, Kesara Anamthawat-Jónsson, Jórunn
E. Eyfjörð
Frá Rannsóknastofu Krabbameinsfélags Islands í
sameinda- og frumulíffrœði, Rannsóknastofu Há-
skólans í meinafrœði, Líffrœðistofnun Háskólans
Arfgengar breytingar í BRCAl og BRCA2 gen-
um tengjast ættlægu brjóstakrabbameini. Nýjar
rannsóknir benda til að afurðir þessara gena gegni
hlutverki við stjórn á frumuhring og DNA viðgerð
svipað og áður hafði verið sýnt fram á með bæli-
genið p53. Því hefur jafnframt verið haldið fram að
í arfberum BRCA stökkbreytinga væri óvirkjun
p53 nauðsynlegt skref við æxlismyndun.
Við athuguðum þetta í sýnum frá stórum óvöld-
um hópi brjóstakrabbameinssjúklinga og könnuð-
um jafnframt hvort BRCA2 stökkbreytingar tengd-
ust óstöðugleika erfðaefnis í æxlisvef. Rannsökuð
voru æxlissýni frá 402 sjúklingum. Leitað var að
stökkbreytingum í p53 og BRCA2 genum. BRCA2
999del5 fannst í 8,4% sýna og tíðni p53 breytinga í
æxlunum var 17,9%.
P53 breytingar reyndust algengari í æxlum
BRCA2 999del5 arfbera, eða um 30%. Hluti sýn-
anna var skoðaður með hefðbundnunt litningarann-
sóknum, flúrmerktri in situ tengingu (FISH) og
flæðifrumugreiningu til að kanna óstöðugleika
erfðaefnis. Æxli með stökkbreytingu í öðru eða
báðum þessum genum reyndust hafa margvíslega
og flókna litningagalla.
Þetta styður fyrri niðurstöður rannsókna okkar á
frumæxlum um hlutverk p53 við að varðveita stöð-
ugleika og bendir ennfremur til að afurð BRCA2
gegni hlutverki við stjórn á frumuhring og/eða tví-
þátta DNA viðgerð.
E-13. Ahrif geislunar á dauöa, p53 við-
bragð, framgöngu frumuhrings og stöð-
ugleika erfðaefnis í bandvefsfrumum
Helga M. Ögmundsdóttir, Hrafnhildur Ottarsdótt-
ir, Sigrún Kristjánsdóttir
Frá Rannsóknastofu Krabbameinsfélags Islands í
sameinda- og frumulíjfrœði, Rannsóknastofu Há-
skólans í meinafrœði
Markmið verkefnisins er að kanna hvort frumur
úr fólki af ættum með aukna tilhneigingu til að fá
brjóstakrabbamein sýna afbrigðilega svörun við
genaskemmandi áreiti (það er jónandi geislun) og
aukna tilhneigingu til litningaóstöðugleika í kjölfar
slíks áreitis.
Valdar voru bandvefsfrumur úr fjölskyldu þar
sem BRCA2 stökkbreyting kemur fyrir, einstak-
lingar sem eru arfberar og aðrir sem ekki eru arf-
berar ennfremur bandvefsfrumur úr ætt þar sem
stökkbreytingin finnst ekki en hefur háa tíðni
brjóstakrabbmeins og svo sýni úr ætt þar sem tíðni
krabbameina er mjög lág.
Eftir misstóra geislaskammta 2, 4 og 6 Gy höfum
við athugað lifun með ljósgleypni eftir MTS með-
höndlun, apoptosis (stýrðan frumudauða) með
TUNEL-litun, tjáningu á p53 prótíni með mótefna-
litun, mælt stöðu frumnanna í frumuhring í
frumuflæðisjá og kannað litningabreytingar með
Giemsa böndun.
Lifun hefur verið mæld í 26 sýnum sem skiptast
nokkuð jafnt á milli hópanna fjögurra. MTS prófið
sýndi beint samband milli geislaskammta og lifun-
ar. Þrjú sýni virtust skera sig nokkuð úr við háa
frumuþéttni, en við lægri þéttni var enginn munur
milli sýna. Bandvefsfrumurnar sýndu ekkert p53
viðbragð fjórum klukkustundum eftir geislun en
verið er að kanna það eftir lengri tíma. Þær brugð-
ust við geislun að nokkru leyti með apoptosis, en
fyrst og fremst með stöðvun frumuhrings bæði í
Gl/S og G2/M. Síðara eftirlit virðist misöflugt eft-
ir sýnum. Litningagreining er í úrvinnslu.
E-14. GST fjölbreytni í sýnum frá
brjóstakrabbameinssjúklingum
Katrín Guðmundsdóttir, Steinunn Thorlacius,
Vessela Nedelcheva Kristensen, Jórunn E. Eyfjörð
Frá Rannsóknastofu Krabbameinsfélags Islands í
sameinda- og frumulíffrceði, Department of Genet-
ics, Insitute of Cancer Research, the Norwegian
Radium Hospital, Oslo
Vel þekkt er að erfðaþættir geta aukið líkur á að
einstaklingur fái krabbamein um ævina. Best
þekktar, í tengslum við brjóstakrabbamein, eru
kímlínubreytingar í BRCAl og BRCA2 og sómat-
ískar breytingar í p53. Aðrir minna þekktir þættir
eru einnig taldir hafa áhrif, svo sem samspil ákveð-
inna gena við umhverfisþætti. Glutathione-S-trans-
ferasar (GST) er hópur afeitrunarensíma, sem taka
þátt í að vernda frumur líkamans gegn skaðlegum
áhrifum ýmissa eiturefna. Þau hvata tengingu glut-
athíons við virka hóp skaðvaldsins og gera hann í
flestum tilvikum minna skaðlegan. Þekktir eru fjór-
ir hópar GST ísoensíma í mönnum, a (GSTA), g
(GSTM), 7t (GSTP) og 0 (GSTT). Þekktar eru úr-
fellingar á GSTM1 og GSTT1 genunum og er fjöldi
þeirra sem eru arfhreinir um breytingarnar um 50%
fyrir GSTMl og um 20% fyrir GSTTl. Þessar núll
arfgerðir hafa verið tengdar við aukna áhættu á
lungnakrabbameini meðal reykingarmanna. GSTPl