Læknablaðið - 15.01.1999, Síða 56

48
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
Mynd 3. Frá blóðskilunardeild Landspítalans á áttunda áratugnum.
grunn að umfangsmiklu vísindastarfi síðari ára.
Meðal brautryðjenda á sviði meinafræði nýrna
má telja Robert Heptinstall (14). Framfarir í
þessari grein hafa orðið miklar með bættum
rannsóknaraðferðum. Nýrnasýnistaka er orðin
hættulítil og mikilvæg aðferð til greiningar
nýrnasjúkdóma. Við tilkomu ónæmisflúrskímu-
tækni (immunofluorescence) við smásjárskoð-
un á sjöunda áratugnum uppgötvaðist meðal
annars IgA gauklabólga sem líklega er algeng-
asta tegund nýrnabólgu í veröldinni. A síðari
árum hafa miklar framfarir í sameindalíffræði
lagt stóran skerf til aukins skilnings á starfi
nýrna og nýrnasjúkdómum.
Á þeirri ríflega hálfu öld sem liðin er frá því
Kolff framdi sína fyrstu blóðskilun hefur sú
fræðigrein þróast sem nefnd er nýrnalæknis-
fræði (nephrology). Framfarir í lækningum
nýrnasjúkdóma hafa orðið miklar. Má nefna
meðferð langvinnrar nýrnabilunar, aðgerðir
gegn bráðri nýrnabilun, ónæmisbælandi með-
ferð við ýmsum bólgusjúkdómum og blóð-
vatnsskipti (plasmapheresis) við heilkenni
Goodpasture. Enn bíða fjölmörg og flókin verk-
efni þessarar ungu og blómstrandi sérgreinar.
Nýrnalækningar á Islandi
Sumarið 1968 komu upp tvö tilfelli loka-
stigsnýrnabilunar nær samtímis. Um var að
ræða 24 ára konu og 33 ára karl. Til bráðabirgða
var hafin kviðskilunarmeðferð á þeim báðum á
Hammersmith Hospital í London. Jafnframt var
leitað að varanlegri lausn á vandamáli þeirra.
Sigurður Samúelsson prófessor hitti hér á þingi
prófessor Nils Alwall, þann hinn sama og átti
stóran þátt í þróun blóðskilunar á fimmta ára-
tugnum. Fyrir tilstilli hans var fengin að láni
blóðskilunarvél frá Gambro AB í Lundi. Ásamt
vélinni kom heim Þór Halldórsson læknir sem
þá var við nám í nýrnalækningum í Lundi og
með honum hjúkrunarfræðingur og tæknimað-
ur. Lyrsta skilunin var svo gerð á konunni á
Landspítalanum 15. ágúst 1968.
Skilunarstarfsemin var fljótlega flutt í það
húsnæði á fjórðu hæð tengiálmu spítalans sem
nú hýsir kennslustofu. Þar var hún næstu 13
árin. Þór læknir fór aftur til Lundar og Páll Ás-
mundsson tók við í október 1968 enda hafði þá