Læknablaðið - 15.01.1999, Qupperneq 57

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
49
fengist samþykki fyrir stöðu nýrnasérfræðings
við lyflækningadeild Landspítalans. Sú vél
sem hingað kom fyrst var síðar keypt. Hún var
af einni fyrstu gerða skilunarvéla sem fyrirtæk-
ið Gambro framleiddi og mun hafa verið hin
fyrsta sem fyrirtækið seldi úr landi.
Starfsemi blóðskilunardeildar (mynd 3) óx
hægt í fyrstu en síðan með vaxandi hraða. Sam-
hliða þróuðust svo aðrar nýrnalækningar og
kennsla stúdenta í þeirri grein hefur síðan verið
í höndum nýrnasérfræðinga. Stofnun blóðskil-
unardeildar markar því í raun upphaf nútíma-
nýrnalækninga á Islandi.
I desember 1970 var fyrst grætt nýra í ís-
lending. Svo vildi til að það var sama konan og
gerð var á fyrsta blóðskilunin. Nýrað var úr
bróður hennar og fór ígræðslan fram í London.
Nýrað starfar enn með ágætum. Ljóst var sakir
fámennis þjóðarinnar að við yrðum að leita
ásjár annarra þjóða um ígræðslur. Um þessar
mundir var skriður kominn á ígræðslu nánýrna
og af því fréttist að Norðurlandaþjóðir hefðu
bundist samtökum, Scandiatransplant, sem hefðu
það hlutverk að dreifa nánýrum til sjúklinga
sem hefðu vefjagerð sem líkastagjafanum hverju
sinni. Páll Asmundsson var sendur til Dan-
merkur í september 1971 til að leita hófanna
um að þar yrðu framkvæmdar nýrnaígræðslur í
íslenska sjúklinga. Heimsótti hann bæði Rigs-
hospitalet í Kaupmannahöfn og Kommunehos-
pitalet í Arósum. Arangurinn varð sá að Rigs-
hospitalet bauðst til að annast ígræðslurnar en
Islandi var að auki boðið að gerast þátttakandi
í Scandiatransplant samstarfinu. Fyrsta ígræðsl-
an sein gerð var í Islending í Kaupmannahöfn
fór fram 2. aprfl 1973.
Þótt Islendingar hafi verið meðlimir í Scand-
iatransplant í nær 27 ár voru þeir einvörðungu
þiggjendur í þeim samtökum í 21 ár eða þar til
fyrsta líffæratakan fór hér fram í mars 1993.
Það voru Lög um ákvörðun dauða og Lög um
brottnám líffæra frá árinu 1991 sem gerðu okk-
ur kleift að leggja með okkur líffæri í samstarf-
ið. Fram til þess höfðu íslenskir sjúklingar
fengið 43 nýru á vegum Scandiatransplant. í
árslok 1997 höfðu 46 nýru verið numin hér
brott til ígræðslu en ígrædd nánýru voru orðin
51. Lítið vantar því á að skuld okkar við Scand-
iatransplant sé greidd.
Árið 1985 urðu hér enn nokkur þáttaskil í
meðferð lokastigsnýrnabilunar en í apríl það ár
hófst hér kviðskilun (peritoneal dialysis,
CAPD) sem meðferð við lokastigsnýrnabilun.
Kviðskilun hentar vel ákveðnum sjúklingahóp-
um en ekki síst þeim sem á landsbyggðinni búa
þar sem sjúklingarnir eða ættingjar þeirra ann-
ast meðferðina. Þessi skilunarmeðferð hefur
notið mismikilla vinsælda hér en að jafnaði
hefur fjórðungur til þriðjungur skilunarhópsins
verið á þessari meðferð.
Þær framfarir sem orðið hafa í meðferð við
lokastigsnýrnabilun hafa skilað sér í batnandi
árangri slrkrar meðferðar hérlendis. Þróun blóð-
skilunardeildar hefur haldist í hendur við fram-
farir í nýrnalækningum. Enginn sérfræðingur
var hér í þeim fræðum áður en skilunarstarf-
semi hófst. Þegar þetta er ritað eru sex nýrna-
sérfræðingar starfandi hér á landi og vinna fimm
þeirra á Landspítalanum en einn á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur. Á 30 árum hefur þessari ungu sér-
grein því vaxið fiskur um hrygg hér á landi rétt
eins og annars staðar.
HEIMILDIR
1. Bright P. Dr. Richard Bright. lst ed. London, Sydney, Tor-
onto: The Bodley Head 1983.
2. Kolff W, et al. The artificial kidney; dialyser with great
area. Acta med Scand 1944; 117: 121-34.
3. Alwall N. Konstgjord njure - Babels tom. Sydsvenska
Medicinhistoriska Sallskapets Árskrift 1984, Supplement 4.
4. Scribner B, Caner J, Buri R, Quinton W. The technique of of
continuous hemodialysis. Trans Am Soc Artif Int Organs
1960; 6: 88.
5. Brescia M, Cimino J, Appel K, Hurwich B. Chronic hemo-
dialysis using venipuncture and a surgically created arterio-
venous fístula. N Engl J Med 1966; 275: 1089-92.
6. Kramer P, Kaufhold G, Grone H, Wigger W, Rieger J,
Matthavei D, et al. Management of anuric intensive-care
patients with arteriovenous hemofiltration. Int J Artif
Organs 1980;3:225-30.
7. Moncrief J, Popovich R. Continuous ambulatory peritoneal
dialysis. Contributions to Nephrology 1979; 17: 139-45.
8. Winearls C. Erythropoietin. Nephrol Dial Transplant 1989;
4: 323-6.
9. Merrill J, Murray J, Harrison J, Guild W. Successful homo-
transplantation of human kidney between identical twins.
JAMA1956; 160: 277.
10. Merrill J. The Treatment of Renal Failure. 1 st ed. New York:
Gmne & Stratton 1965.
11. Kissmeyer-Nielsen F, Snorrason E. Den Humane Trans-
plantations Kunst. lst ed. Kaupmannahöfn: Mölnlycke A/s
Sygehusafdelingen 1972.
12. Borel J. The history of cyclosporin A and its significance.
Amsterdam: Elsevier Biomedical Press, 1982.
13. Smith HW. The Kidney. New York: Oxford University
Press 1951.
14. Heptinstall RH. Pathology of the Kidney. lst ed. Boston:
Little, Brown and Company 1966.