Læknablaðið - 15.04.1999, Blaðsíða 38

312
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
við alla aldursflokka. Á sjötta áratugnum var
nýgengið 4/10.000 á ári í aldurshópum 10-39
ára en lækkaði eftir það. Meðal kvenna var ný-
gengið 1/10.000 í aldurshópum 10-19 ára og
eftir fimmtugt.
Á 10. áratugnum jókst nýgengið í 7-11/
10.000 hjá 10-39 ára körlum. Meðal kvenna
var aukning í yngstu (10-19 ára) og elstu ald-
urshópum (eftir 60). Ekki fékkst fram tölfræði-
lega marktækur munur á nýgengi milli tímabil-
anna. Bátsbeinsbrot greindust ekki meðal karla
eftir sjötugt.
Umræða: Væg aukning á fjölda bátbeins-
brota var á 10. áratugnum. Sennilega eru orsak-
ir brota mismunandi milli kynja. Bátsbeinsbrot
eru algengari í ungum körlum. Meðal kvenna
eru tveir toppar á nýgenginu og er sá seinni
sennilega vegna beingisnunar.
E-12. Aðgerðir á bátshöfði eftir eins árs
aidur
Guðrún Guðmundsdóttir1, Bjarni Hannesson',
Aron Björnsson', Örn Thorstensen2
Frá 'heila- og taugaskurðlœknadeild og 2rönt-
gendeild Sjúkrahúss Reykjavíkur
Höfuðvöxtur barna fer að mestu fram á
fyrsta aldursári og hefur höfuðkúpa við eins árs
aldur náð 85% af stærð fullorðinna. Vöxtur fer
fram á beinmótum (suturur) og verður fyrir til-
stilli stækkandi heila. Lokist einn eða fleiri
beinsaumur of snemma veldur það víðtækri
röskun á útliti höfuðkúpu og getur einnig vald-
ið hækkuðum innankúpuþrýstingi. Bátshöfuð
(scaphocephaly) er langalgengasta form þess-
ara vaxtarraskana, eða um 80%, og verður þeg-
ar miðsaumur lokast of snemma. Börnin fá þá
óeðlilega langt og mjótt höfuðlag og einnig
verður hnakkinn óeðlilega afturstæður. 1 flest-
um tilfellum er um útlitsgalla að ræða þó að
víðtækari vaxtarraskanir á beinmótum, svo
sem þegar mörg beinmót lokast í einu, fylgi oft
öðrum þroskagöllum og heilkennum. Sé gert
við útlitsgallann fyrir eins árs aldur, heldur höf-
uðið áfram að mótast rétt en eftir þann tíma er
þörf á mjög víðtækri aðgerð þar sem höfuðkúp-
an vex mjög óeðlilega vegna stækkandi heila.
Slíkar aðgerðir eru sjaldgæfar en í erindinu
verður lýst tveimur slíkum aðgerðum sem voru
framkvæmdar hérlendis á fjögurra og tveggja
ára gömlum drengjum er höfðu ómeðhöndlað
bátshöfuð. Blóðtap og langur aðgerðartími
flækir þessar aðgerðir, en nánast öll höfuðkúp-
an er losuð af baminu og mótuð upp á nýtt.
Báðar þessar aðgerðir voru gerðar í útlitslegum
tilgangi, drengjunum heilsast vel og höfuðlag
er mun eðlilegra en áður.
Full ástæða er til að leiðrétta bátshöfuð þó
greining og meðferð dragist á langinn.
E-13. Innanæðaaðgerðir á æðagúlum í
heila á íslandi
Ingvar Hákon Ólafsson', Per Nakstad2, Bjarni
Hannesson'
Frá 'heila-og taugaskurðdeild Sjúkrahúss
Reykjavíkur, 2neuroradiologisk avd. Rikshos-
pitalet í Osló
Á Islandi er að jafnaði framkvæmd 21 heila-
æðagúlaaðgerð á ári. Hingað til hefur verið um
opnar skurðaðgerðir, með hjálp smásjár, að
ræða þar sem settar hafa verið klemmur á æða-
gúlana. Með þróun inngripa í taugamyndgrein-
ingu (interventional neuroradiology) og til-
komu innanæðaaðgerða hefur skapast mögu-
leiki á að loka æðagúlum án opinna höfuðað-
gerða (craniotomy). Aðferðimar og efnin sem
notuð hafa verið við innanæðaaðgerðirnar hafa
breyst og þróast á undanförnum árum. Árið
1991 kom Guglielmi fram með platínugorma
(coils) sem hann notaði til að loka æðagúlum.
Hefur sú tækni reynst vel og er orðin fyrsta
meðferð við sumar gerðir og staðsetningar
æðagúla.
Nokkrir Islendingar hafa verið sendir til ann-
arra landa í þeim tilgangi að gangast undir slík-
ar aðgerðir. Árið 1998 voru hins vegar fram-
kvæmdar tvær aðgerðir á Islandi af Per Nak-
stad myndgreiningalækni frá Noregi. Fóru að-
gerðirnar fram á æðaaðgerðastofu Landspítal-
ans en þar er fyrir hendi sá tækjabúnaður sem
þarf til. Annar sjúklingurinn var fullorðin kona
sem hafði fengið innanskúmsblæðingu eftir að
æðagúll á botnslagæð (a. basilaris) hafði
sprungið. Var sjúklingurinn með veruleg ein-
kenni frá taugakerfi fyrir aðgerðina. Konan
komst til meðvitundar en hefur enn veruleg
brottfallseinkenni frá taugakerfi. Hinn sjúk-
lingurinn var ungur maður, einnig með sprung-
inn æðagúl á botnslagæð en var með fulla með-
vitund og algjörlega án brottfallseinkenna. Sá
sjúklingur útskrifaðist fjórum dögum eftir að-
gerðina frískur og einkennalaus.
Gerð verður grein fyrir þessum aðgerðum,
kostum þeirra og göllum. Sýnd verða mynd-
skeið frá aðgerðunum.