Læknablaðið - 15.04.1999, Blaðsíða 42

316
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
Inngangur: Kransæðaaðgerðir með hjálp
hjarta- og lungnavélar hófust á Landspítalanum
14. júní 1986. Fyrstu 10 árin, eða til ársloka
1995, höfðu verið gerðar 1.417 kransæðaað-
gerðir. Tvö hundruð þrjátíu og einn sjúklingur
var með þrengsli á vinstri höfuðstofni, eða
16%. Við höfum áhuga á að athuga afdrif þess-
ara sjúklinga. Arleg dánartíðni sjúklinga með
höfuðstofnsþrengsli fyrir 20 árum var 30-35%
án aðgerða.
Efniviður og aðferðir: Kransæðaaðgerðir
voru gerðar á 231 sjúklingi með mismunandi
mikil höfuðstofnsþrengsli. Talað er unt höfuð-
þrengsli á vinstri höfuðstofni þegar þrengslin
eru orðin 50% og meira. Þetta er hættuleg teg-
und kransæðaþrengsla og allir sjúklingar voru
teknir í aðgerð með flýtingu og sumir í skyndi.
Astand sjúklinga fyrir aðgerð var mismunandi,
sumir voru með langvarandi hjartaöng og aðrir
með hvikula hjartaöng. Utstreymisbrot var frá
23% og upp í 80%. Þeir voru með eina til sex
kransæðar >70% þrengdar.
Allar aðgerðirnar voru gerðar í svæfingu
með hjálp hjarta- og lungnavélar, kælingu og
kaldri St. Thomas upplausn var sprautað inn í
kransæðarnar í gegnum hjartarót. Hjartað var
kælt að utan nteð ísvatni. Ósæðardæla var not-
uð þegar með útstreymisbrot <30% fyrir að-
gerð. Vinstri innri brjóstslagæð (LIMA) var
notuð alltaf og til viðbótar fengu sjúklingar
þrjá til finnn bláæðagræðlinga, eftir því hversu
margar kransæðar voru þrengdar.
Niðurstöður: Þessar aðgerðir gengu vel og
árangur af þeim er góður. Fylgikvillar hafa ver-
ið innan eðlilegra marka. Dánartíðni við 1.417
kransæðaaðgerðir var 1,4%, innan 30 daga.
Dánartíðni hjá sjúklingum með höfuðstofns-
þrengsli innan 30 daga var 2,6%.
Alyktanir: 1. Með nútíma svæfingatækni og
lyfjum gekk vel að innleiða svæfingu hjá þess-
um sjúklingahópi. 2. Lífslíkur fyrir sjúklinga
með höfuðstofn að lokinni aðgerð eru góðar. 3.
Dánartíðni af völdum kransæðastíflu hefur farið
minnkandi á fslandi á síðasta áratugi. Hluti
skýringar á lækkandi dánartíðni er bætt meðferð
og síðast en ekki síst kransæðaaðgerðir sem
framkvæmdar hafa verið með góðunt árangri.
E-19. Bólgusvörun og bjúgmyndun við og
eftir hjartaskurðaðgerðir
Líney Símonardóttir', Bjarni Torfason', As-
björn Sigfússon2, Einar Stefánsson3, Jónas
Magnússon4
Frá 'hjarta- og lungnaskurðdeild, 2rannsókna-
stofu í ónœmisfrœði, 3augndeild og 4handlækn-
ingadeild Landspítalans
Inngangur: Vökvauppsöfnun eða bjúg-
myndun eftir opnar hjartaskurðaðgerðir er vel
þekkt enda er umtalsverð vökvagjöf óhjá-
kvæmileg við hjartaskurðaðgerðir ef notuð er
hjarta- og lungnavél. Sýnt hefur verið frant á að
aukin bjúgmyndun veldur því að sjúklingarnir
eru lengur að ná sér eftir aðgerðina og eyða því
lengri tíma á sjúkrahúsi en ella.
Við fyrri rannsókn á Landspítalanum var
sýnt fram á að vöðvahólfsþrýstingur hækkaði
marktækt við og eftir hjartaskurðaðgerðir. Ekki
var þó hægt að rekja ástæðuna einungis til út-
þynningar blóðsins þar sem hækkaður þrýst-
ingur eða bjúgur sat eftir í vöðvunum löngu eft-
ir að colloid osmotic pressure (COP) hafði náð
upprunalegum gildum og koma þar sennilega
til fleiri þættir.
Markmið rannsóknarinnar er að athuga hvort
þeir þættir, sem nánar eru skilgreindir hér á
eftir, geti minnkað vökvauppsöfnun eða bólgu-
svörun sem verður við hjartaskurðaðgerðir og
að athuga hvort fylgni sé á milli þrýstings-
breytinga í vöðvahólfi og auga við þessar að-
stæður.
Efniviður og aðferðir: Fjörutíu hjartasjúk-
lingum er raðað í fjóra hópa með slembivali. I
hópi A er hlutfall prótína og jóna (colloid-cryst-
alloid) aukið í vökvanum sem fyllt er á hjarta-
og lungnavélina. I hópi B eru notuð
heparínhúðuð slöngukerfi og heparínhúðað
gervilunga. í hópi C er notuð hvítfrumusía í
blóðrásinni. I hópi D, sem er viðmiðunarhópur,
er mældur augnþrýstingur samhliða vöðvahólfs-
þrýstingi. Sýni eru tekin fyrir mælingar á COP,
TNF, C3d og fyrir hvítfrumutalningu: 1. Fyrir
innleiðslu svæfingar; 2. fimm mínútum eftir að
blóðflæði um kransæðamar hefur verið stöðvað
í aðgerðinni; 3. 10 mínútum eftir að blóðflæði
um kransæðar hefur verið komið á að nýju; 4. 10
nn'nútum eftir að prótamíngjöf er hafin; 5.
tveimur klukkustundum eftir að prótamíngjöf
hófst og 6. 24 klukkustundum eftir að aðgerð
hófst. I hópi 4 eru gerðar augnþrýstimælingar á
sömu tímapunktum (1-6). Vöðvahólfsþrýstingur
er skráður með sírita í 24 klst. Einnig er skráð
vökvajafnvægi, notkun rúmmálsauka (volume
expander), tími á gjörgæslu og fleiri breytur sem
varða gang fyrir, í og eftir aðgerð.
Niðurstöður og ályktanir: Niðurstöður liggja
fyrir hjá 13 sjúklingum. Meðalaldur 63,7 ár,