Læknablaðið : fylgirit - 01.08.1978, Side 64

62
Sigurður E. Þorvaldsson,
Steinn Jónsson,
Ólafur Gunnlaugsson
HEMIHEPATECTOMIA
INNGANGUR.
Brottnám á hægra lifrarblaði (lobus) og
aðrir meiri háttar lifrarskurðir hafa verið
sjaldgæfar aðgerðir á íslandi til þessa*.
Eftir því sem næst verður komist, hafa að-
eins fjórar slíkar verið gerðar hér á landi,
tvær á IV. deild Landspítalans, ein á Borg-
arspítala og sú fjórða, er hér um ræðir, á
Landakotsspítala.
Allmargar minni aðgerðir s.s. fleyg-
skurðir, brottnám á vinstri lifrarskika (til
vinstri við lig. falciforme) og lifrarsaumar
til að stöðva blæðingar hafa verið gerðar
og þykja nú ekki tiðindum sæta. Aðgerð
sú, sem hér um ræðir, var framkvæmd í
ágúst 1977 og verður hér á eftir skýrt nán-
ar frá henni.
SJÚKRASAGA:
Sjötíu og eins árs gamall maður var lagður
inn á Landakotsspítala sumarið 1977 með sex
mánaða sögu um niðurgang og verki í epigas.
trium. Verkurinn var stöðugur og ekki í tengsl-
um við máltíðir. Sjúklingur hafði áður verið
hraustur, en nú fór fljótlega að bera á slapp-
leika. Ekki var saga um lifrarbólgu eða of-
notkun áfengis. Við skoðun á kvið fannst lifr-
arstækkun og eymsl voru í epigastrium. Ekki
voru finnanleg æxli eða einkenni um ascites.
Við komu var blóðrauði 15.9 gr%, sökk 9,
hv.blk. 2.900, deilitalning eðlileg, blóðflögur 129
bús. Bilirubin og alk. fosf. eðlileg. Gamma GT 31
ImU/ml (efri eðlileg mörk 28), G.P.T. 27
ImU/ml. (efri eðlileg mörk 12). Serumprotein
electrophoresis eðlileg. Normotest 59% (neðri
* Skráðar heimildir eru fyrir skuröaögeröum
á lifur liér á landi fyrir nær 30C\ árum og er
f>á átt viö aögeröir vegna sullaveiki. Kviö-
ristur íslenskra lækna til sulla í lifur voru
ástunga og afveita.
Vilmundur Jónsson landlœknir segir í bók
sinni Lœkningar og saga (II bindi bJs. 23)
■ . . „óvéfengjanlegur vitnisburöur um slíka
aögerö er framkvæmd var af sjálflæröum ís-
lenskum lækni 1698.“
(Þessi lœknir var Jón Magnússon, bróöir
Árna Magnússonar prófessors).
eðlileg mörk 70%). Alfa-fetoprotein" var til
staðar, en ekki Ástralíuantigen. Röntgen-rann-
sóknir á nýrum, gallblöðru, ristli, maga og
mjógirni, svo og maga- og ristilspeglanir sýndu
ekkert sérstakt athugavert.
Lifrar- og miltisskann sýndi lifrarstækkun,
lélega upptöku í vinstra blaði og neðantil í
hægra blaði. Gerð var lifrarástunga og tekið
sýni sem sýndi hemosiderin á afmörkuðum
svæðum, en ekki fannst æxlisvöxtur, bólgu-
breytingar eða merki um cirrhosis. Coeliac-
angiografia sýndi stækkaða lifur og í miðju
hægra blaði var æðaríkur tumor, sem mældist
6x10 cm í þvermál. Miltað var stækkað.
Þessar rannsóknir þóttu benda á afmarkað-
an æxlisvöxt í lifur og var sjúklingur því tek-
inn til aðgerðar.
ADGERÐARLÝSING:
Kviðarholið var opnað um hægri sub-cost£il
skurð. Við þreifingu fannst barnshnefastór
tumor á neðra fleti hægra lifrarblaðs og engin
önnur merki um æxlisvöxt finnanleg annars
staðar i kviðarholi. Að ráði meinafræðings
var tekinn fleygbiti á mótum æxlis og lifrar-
vefs, þar sem æxlið náði að yfirborði á neðra
fleti. Frystiskurðargreining var „Carcinoma
hepatocellulare". Svo virtist sem æxlið væri
skurðtækt með allbreiðri skurðbrún, miðað við
að hægra lifrarblað væri numið burt. Skurður-
inn var framlengdur sem thoraco-abdominal-
skurður og gallblaðran tekin. Síðan voru æðar í
porta hepatis frílagðar eftir því sem unnt var.
Æðagreinar til hægri hluta lifrar voru undir-
bundnar, svo og hægri ductus hepaticus. Nú
mátti greina litaskil á yfirborði lifrar, þar sem
hluti hennar hafði verið sviptur miklu af
blóðrás sinni. Hægra „coronar ligamenti" lifr-
ar var sprett upp og lifrinni velt innávið og
venae hepaticae frílagðar, þar sem þær gengu
inn í vena cava. Æðar þessar voru þó ekki
undirbundnar fyrr en lifrin hefur verið tekin
í sundur eftir litaskilum, er lágu gegnum gall-
blöðrubeð og það var gert með því að kremja
hinn mjúka lifrarvef milli fingra sér og urðu
æðar og gallgangar, sem eru seigari, auðveld-
lega kiemmdar með æðatöngum og undirbundn-
ar. Þegar nú hægri hluti lifrar hafði verið
fjarlægður var lagt „gelfoam“ að sárfleti lifr-
ar, síðan Prenrose-keri i kviðarhol og brjóst-
holskeri undir vatnslás hægra megin.
Aðgerðartími 5 klst. Blóðgjöf á meðan á að-
gerð stóð 3.500 ml.