Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1994, Qupperneq 29

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 25
27
HEILAHIMNUBOLGA HJA FULLORÐNUM
Á ÍSLANDI1975 TIL 1993.
Brvndi's Sierurðardóttir. Olafur Már Biörnsson.
Kristín Jónsdóttir, Helga Erlendsdóttir, Sigurð-
ur Guðmundsson. Sýkladeild og lyflækninga-
deild Landspítalans og Háskóli Islands.
Inngangur. Heilahimnubólga er alvarlegur
sjúkdómur sem hefur háa dánartíðni þrátt fyrir
tilkomu öflugra sýklalyfja. Sjúkdómurinn er al-
gengastur hjá börnum en er einnig alvarlegt
vandamál hjá eldri einstaklingum. Lítið hefur
verið Qallað um sjúkdóminn hjá unglingum og
fullorðnum sérstaklega. Einn höfunda (KJ) hefur
haldið skrár um og safnað bakteríustofnum sem
greinst hafa í aðsendum blóð- og mænuvökva-
sýnum úr fólki með heilahimnubólgu sem borist
hafa Sýkladeild Landspítalans frá öllum sjúkra-
húsum landsins.
Aðferðir. Upplýsingar um sjúkdómsferil fólks
10 ára og eldri sem greindist með bakteríuheila-
himnubólgu eða meningókokkablóðsýkingu á
árunum 1975 til 1993 voru fengnar úr skrám
sýkladeildar og sjúkraskrám.
Niðurstöður. Alls fundust 137 sjúklingar með
samtals 141 tilfelli. Nýgengi sjúkdómsins var 1,1
til 7,7 per 100.000 íbúa á ári eða að meðaltali
3,7/100.000 íbúa á umræddu tímabili. Lang-
algengasta orsök sjúkdómsins var N. meningit-
idis (65%) í öllum aldurshópum, en þar næst S.
pneumoniae (13%) og H. influenzae (4%). Tíðni N.
meningitidis sýkinga lækkaði þó marktækt hjá E
eldri aldursflokkunum (89% í 29%, p<0,001) á
meðan tíðni S. pneumoniae jókst (3% í 34%,
p<0,001) en tíðni H. influenzae hélst óbreytt.
Einungis fundust þrír sjúklingar sem höfðu sýkst
á spítala, tveir þeirra í kjölfar aðgerða. Fimm
tilfelli reyndust vera endurtekin (recurrent).
Dánartíðni af völdum heilahimnubólgu var að
meðaltali 13% og breyttist ekki marktækt á
tímabilinu. Hærri dánartíðni var hjá sjúklingum
eldri en 60 ára (35%) en þeim yngri (9%, p<0,01);
og ennfremur hjá sjúklingum með bælt ónæmis-
kerfi (50%) miðað við þá sem höfðu eðlilegt
ónæmiskerfi fyrir (9%, p<0,001). Einhvem undir-
liggjandi sjúkdóm höfðu 27% sjúklinganna þegar
þeir sýktust. Á fyrstu sex árum tímabilsins fengu
58% sjúklinganna penicillin eða ampicillin í upp-
hafsmeðferð, en einungis 19% á seinustu sjö
árum. í staðinn fengu 49% þeirra 3. kynslóðar
ceghalosporin sem upphafsmeðferð.
Ályktanir. Meningokokkar eru algengastu or-
sakavaldar heilahimnubólgu í unglingum og
fullorðnum hér á landi. Dánartíðni hefur nánast
ekkert breyst og er enn há. Fæstir sjúklinganna
höfðu undirliggjandi sjúkdóm, og spítalaheila-
himnubólgur eru nánast óþekktar hér á landi.
Upphafslyfjameðferð nú er oftast 3. kynslóðar
cephalosporin en var áður penicillin eða am-
picillin.
23
GREINING BRÁÐS HJARTADREPS MEÐ
CKMB MASSAMÆLINGU. £ 24
Tryggvi Þ Egilsson, Haraldur Briem,
Gizur Gouskálksson, Leifur Franzson. Rannsóknadeild og
lyflækningadeild Borgarspítala, Reykjavík.
Tilgangur þessarar rannsóknar var aO kanna næmi og sértækni
mælinga á CKMB massa í sermi meö ensím immunoassay til
greiningar bráðs hjartadreps samanborið við hefðbundnar
greiningaraðferðir.
Rannsakaðir voru 127 sjúklingar (sj.) sem komu á sjúkravakt
Borgarspítalans frá maí til ágúst 1993 með grun um brátt
hjartadrep. Blóðsýni voru tekin við komu og oftasl einnig að
morgni næstu 1-2 daga. Af þeim uppfylltu 86 sj. skilyrði
rannsóknarinnar m.t.t. 1. blóðsýnis. Meðalaldur þeirra var 67 ár,
55 karlar og 31 kona. Með bráu hjartadrep greindust 17 með
öðrum aðferöum en CKMB massa, þar af 8 transmural. Með
hjartaöng greindust 35 og 34 með aöra sjúkdóma. Einkenni höfðu
staðið að meðaltali í 4,6 klst. fyrir komu hjá þeim 11 af 14 sj.
sem hægt var að meta það hjá og höfðu CKMB massa >7 pg/L.
Sj. sem uppfylllu skilyröi m.t.t. 2. blóösýnis voru 58. Þeir sem
fengu segaleysandi meðferö voru útilokaöir. Meðalaldur var 70 ár,
36 karlar og 22 konur, 16 greindust með brátl hjartadrep 27 með
hjartaöng og 15 með aðra sjúkdóma.
Tafla 1. Niðurstöður samanburðar á CK heild og CKMB massa
til greiningar bráðs hjartadreps á mismunandi u'ma blóðsýnatöku
frá komu. Skilmörk CKMB massa voru miöuö viö 7 pg/L og CK
í heild við 200 U/L.
Tírnaseming svnatöku mæling næmi (%) sértækni (%) ppv (%) npv (%)
1. sýni <1.25klst fx"= 16 mín.n=861 CKMB 65 96 79 92
CK heild 65 80 44 90
2,sýni 2-24 klst (T=15 klst,n=58) CKMB 94 86 71 97
CK heild 100 74 59 100
CKMB massi var "falskt jákvæður" í 3 sj. í 1. sýni og 6 sj. í 2.
sýni miðað viö ofangreind skilmörk. Af þcim höfðu 6 hjartaöng
með greinilegum hjartalínuritsbreytingum, 1 perimyocarditis og 1
aðsvif og brjóstverk, talinn með magabólgu. Meðallal CKMB
massa í þessum sj. var 13 pg/L í 1. sýni og 16 pg/L í 2. sýni:
Tafla 2. Niðurstöður CKMB massamælinga í mismunandi
sjúklingahópum.
Greining 1. sýni <1.25 klst CKMB massi (j.g/1 Meðaltal(SD) 2. sýni 2-24 klst. CKMB massi pg/1 MeðaltalfSD)
Bráu hjartadrep 45 (±64) 90 (±68)
transmural 60 (±85) 113 (±87)
subendocardial 27 (±20) 83 (±63)
Hjartaöng 2.1 (±1.9) 4.2 (±6.6)
Aðrir sjúkdómar 2.9 (±3.8) 3.2 (±3.4)
Af öðrum rannsóknaraðferðum var CK rafdráUur sértækari en ekki
eins næmur og CKMB massi til greiningar bráðs hjartadreps.
Niðurstöður rannsóknarinnar benda til að CKMB massa mæling sé
gagnleg aðferð til greiningar bráðs hjartadreps. Hún ætti að geta
hjálpað við ákvörðun um segaleysandi meðferð í byrjun
sjúkdómsins þegar hjartah'nurit er ekki afgcrandi.