Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1994, Side 52

46
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 25
HÁTT FÍBRÍNOGEN TENGIST SÖGU UM
E 61 KRANSÆÐASTÍFLU EN EKKI STIGUN
KRANSÆÐAÞRENGSLA.
Brvniar Viðarsson-l-. Hildur Thors2, Ragnar Danielsen2,
Páll T. Önundarson1. Blóðmeinafræðideild1 og
Lyflækningadeild2 Landspítalans.
Framsæjar faraldsfræðirannsóknir hafa sýnt fram á
að fíbrínogen (FBG) er áhættuþáttur blóðþurrðarsjúk-
dóms í hjarta og miðtaugakerfi. Til að rannsaka á
hvem hátt FBG tengist kransæðasjúkdómi var FBG
mælt hjá 431 sjúkling (316 karlar) sem kom til
kransæðamyndatöku á Landspítalann á þrettán mánaða
tímabili (nóv. 1991-des. 1992).
Sjúklingar vora á aldrinum 30-80 ára (meðaltal
60+8). Upplýsingar um fyrri sjúkdómssögu, m.a.
kransæðastíflu, og áhættuþætti voru skráðar.
Hefðbundnir áhættuþættir, s.s. blóðfitur og blóðsykur,
voru mældir í blóði ásamt FBG, sem mælt var með
aðferð Clauss. Fjöldi marktækt þrengdra kransæða
(>50%) var-skráður að lokinni hjartaþræðingu, ásamt
staðsetningu og stigun þrengslanna og útfallsbroti
vinstri slegils.
Aldurs- eða kynjamunur var ekki á FBG gildum.
FBG var 3,4 ±0,7 g/1 (0,9-6,2) í sjúklingahópnum en er
3.0 +0,5 g/1 (2,3-4,1) í eðlilegum viðmiðunarhóp
rannsóknarstofunnar. Sterk jákvæð fylgni reyndist
vera milli FBG og fyrri sögu um bráða kransæðastíflu
BLÓÐVATNSSKIPTAMEÐFERÐ Á
E 62 BLÓÐSKILUNARDEILD LANDSPÍTALANS.
Páll Ásmundsson. Magnús Böðvarsson.
Blóðskilunardeild Landspítalans.
Blóðvatnsskipti (BVS) (plasmapheresis) voru fyrst
gerð hérlendis í júlí 1987. Alls hafa til þessa verið gerð
BVS á 35 sjúklingum ffá einu upp í 90 skipti á sjúkling.
Notaðar eru hárpípublóðvatnsskilur, sem hleypa í gegn
stærstu proteinunum í blóðvökvanum. Strax í byijun
voru fest kaup á blóðvatnsskilunarvél frá Gambro AB í
Svíþjóð.
Við höfúm athugað þá sjúklinga sem hafa fengið BVS
á Blóðskilunardeild Landspítala m.t.t. sjúkdómaflokka (sjá
töflu) og afdrifa.
Siúkdómur Fiöldi siúklinea
HUS/TTP 11
Guillain-Barré 11
Myelomatosis/Gammopathiur 7
Systemic lupus erythematosus 2
Polyradiculer polyneuropathia 2
RPGN-anti GBM disease 1
Kuldaagglutinin í sermi 1
(p=0.001). Sjúklingar með minnkað útfallsbrot vinstri
slegils höfðu marktækt hærri þéttni FBG (p<0.01).
Marktæk fylgni reyndist hins vegar ekki vera milli
FBG og fjölda þrengdra kransæða (p>0.5). Fylgni
fannst ekki milli FBG og háþrýstings, heildarmagns
kólesteróls eða þríglýseríða, en neikvæð fylgni var
við HDL-kólesteról (p=0.001). FBG var hækkað hjá
sjúklingum, sem reyktu (p=0.01) og hjá sykursjúkum
(p<0.05) og jákvæð fylgni var milli FBG og Hb A1
(p=0.01). Fylgni var einnig milli FBG og
blóðflögutalningar (p<0.001).
Ályktun: Fylgni FBG við sögu um kransæðastíflu
og minnkað útfallsbrot vinstri slegils, en ekki við
fjölda þrengdra kransæða, gæti bent til þess að FBG
eigi þátt í myndun kransæðasega sem leiði til
hjartadreps. Á hinn bóginn virðist FBG ekki eiga þátt
í þróun kransæðaþrengsla vegna æðakölkunar.
Gerð hafa verið BVS við einum 8 mismunandi
sjúkdómum. I upphafi voru flest BVS gerð á sjúklingum
með myelomatosis en síðustu 3 árin hefúr að langmestu
leyti verið um að ræða sjúklinga með Hemolytic uremic
syndrome /Thrombotic thrombocytopenic purpura
(HUS/TTP) eða Guillain-Barré (G-B).
Erfitt er að meta árangur af jafhempiriskri meðferð og
BVS. Reynsla okkar er þó sú að meðferðin stöðvi
versnun eða flýti bata í G-B og stöðvi eða haldi HUS/TTP
í skefjum. Miklu skiptir þó hversu miklum skaða
sjúkdómurinn hefúr valdið áður en BVS hefst. Með BVS
má einnig Ijarlægja M-protein og kuldaagglutinin og
meðhöndla hyperviscositet með árangri.
BVS er dýr meðferð og í þeim tilfellum sem hún gagnast
verður að meta árangur og kostnað á móti annarri
meðferð jafn áhrifarikri. Besta dæmið virðist BVS á móti
immunoglobulinmeðferð við G-B. Hvort tveggja virðist
skila svipuðum árangri en immunoglobulingjöf er mun
dýrari en BVS.
BVS þar sem plasmaprotein eru ýmist fjarlægð (tap
bætt upp með Ringer's lactate og albumin) eða
blóðvatnsskipti (tap bætt upp með blóðvökva) virðist
áhrifarík meðferð í nokkrum alvarlegum sjúkdómum.
Vitneskju skortir um verkunarmáta. (Er um að ræða að
fjarlægja sjúkleg protein eða tilfærslu heilbrigðra proteina í
HUS/TTP ?). Reynsla okkar virðist sambærileg við
reynslu annarra og árangur virðist styðja frekari beitingu
þessa meðferðarforms.