Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1994, Side 55

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 25
49
NÝGENGI KRABBAMEINA MEÐAL
SJÓMANNA Á ÍSLANDI
Vilhjálmur Rafnsson, Hólmfríður Gunnarsdóttir
Atvinnusjúkdómadeild Vinnueítirlits ríkisins
INNGANGUR
Rannsóknir á farmönnum og fiskimönnum hafa sýnt
háa tíðni krabbameina í öndunarfærum sem talin er
stafa af því að þeir hafi orðið fyrir mengun asbests eða
miklum reykingum. í öðrum rannsóknum hafa sést
merki um asbestmengun á lungnamyndum sjómanna
og enn aðrar rannsóknir hafa greint frá mesótelíóma
hjá sjómönnum. Magakrabbamein hefur einnig verið
tíðara hjá sjómönnum en öðrum.
Markmið þessarar rannsóknar var að athuga nýgengi
krabbameina meðal íslenskra sjómanna með áherslu á
krabbamein í maga og lungum.
EFNI OG AÐFERÐIR
Þetta er aftursýn hóprannsókn. Rannsóknarhópurinn
var fenginn ffá Lífeyrissjóði sjómanna en í honum
voru 27 884 karlar sem greitt hafði verið fyrir í sjóðinn
á árunum 1958 til 1986. Með leyfi Tölvunefndar var
skrá yfir sjómennina samankeyrð á kennitölum við
Dánarmeinaskrá og Krabbameinsskrá. Á þennan hátt
fundust þau krabbamein sem greinst höfðu hjá
sjómönnunum. Væntigildi voru reiknuð á grunni
mannára í rannsóknarhópnum og nýgengitölum
krabbameina hjá öllum íslenskum körlum, sem
fengnar voru frá Krabbameinsskrá. Síðan var reiknað
staðlað nýgengihlutfall og 95% öryggismörk. p
Nýgengihlutfallið var einnig reiknað með hliðsjón af ^ ®'
því í hve mörg ár hafði verið greitt fyrir mennina í
sjóðinn.
NIÐURSTÖÐUR
Fleiri krabbamein höfðu greinst meðal sjómannanna
en væntigildi sagði til um (758 krabbamein á móti
væntigildinu 688.43) sem gaf staðlaða
nýgengihlutfallið 1.10, öryggismörk 1.03-1.18. Það
var meira af krabbameinum í maga, endaþarmi,
barkakýli, lungum og húð (annað en sortuæxli) en
vænta mátti, nýgengihlutfóllin fyrir þessi krabbamein
voru 1.29, 1.44, 1.77, 1.61 og 1.51. Þegar nýgengi
krabbameina var athugað með hliðsjón af því hve
lengi menn höfðu greitt til sjóðsins kom í ljós að
staðlað nýgengihlutfall lungnalaabbameins var hátt í
öllum hópunum. Magakrabbamein var því tíðara því
lengur sem menn höfðu verið í sjóðnum og sama gilti
um hvítblæði.
ÁLYKTANIR
Ekki eru til upplýsingar um asbestsmengun í
íslenskum skipum. Þó er vitað að það hefur verið
mikið notað við smíði skipa og viðhald. Samkvæmt
reykingakönnunum reykja sjómenn hér á landi ekki
meira en aðrir. Lungnakrabbamein og
magakrabbamein var tíðara í þessum hópi sjómanna en
meðal allra íslendinga. Hvort um er að kenna
efnamengun, reykingum eða matarvenjum verður
ekkert sagt um með vissu af niðurstöðum þessarar
rannsóknar.
DÁNARMEIN OG NÝGENGI KRABBAMEINA
MEÐAL LÆKNA SAMANBORIÐ VIÐ
LÖGFRÆÐINGA
Vilhjálmur Rafnsson, Hólmfríður Gunnarsdóttir
Atvinnusjúkdómadeild Vinnueftirlits ríkisins
INNGANGUR
Erlendar rannsóknir á dánarmeinum og nýgengi
krabbameina meðal lækna hafa sýnt lægri tíðni hjá
þeim en öðrum körlum þegar um ræðir
heildardánartíðni og öll krabbamein. Þetta hefúr oft
verið skýrt með því að læknar njóti þess að standa
ofarlega í þjóðfélagsstiganum. Þess vegna hafa nýrri
rannsóknir borið lækna saman við hópa sem taldir eru
í svipaðri þjóðfélagsstöðu. í þeim rannsóknum hafa
sjálfsmorð, hjartasjúkdómar, lungna- og
heilakrabbamein verið tíðari meðal lækna en annarra.
Markmið þessarar rannsóknar var að bera saman
lækna og lögfræðinga með hliðsjón af dánarmeinum
og krabbameinum, með áherslu á sjálfsmorðum,
hjartasjúkdómum, heila-, lungna- og blóðkrabbameini.
EFNI OG AÐFERÐIR
Þetta er aftursýn hóprannsókn sem gerð var á 862
læknum og 678 lögfræðingum sem skráðir voru í
Læknatali og Lögfræðingatali. Með tölvutengingu á
kennitölum var afdrifa hópanna leitað í
Dánarmeinaskrá og Krabbameinsskrá. Væntigildi voru
fundin með margfeldi mannára í rannsóknarhópunum
og dánartalna og nýgengitalna fyrir íslenska karla.
Síðan voru reiknuð út stöðluð dánar- og
nýgengihlutfóll og þau borin saman milli hópanna með
hlutfallslegum samanburði. Auk þessa voru dánarmein ^ gg
og krabbamein athuguð eftir sérgreinum læknanna.
NIÐURSTÖÐUR
Hlutfallslega færri læknar en lögfræðingar höfðu dáið
og var dánartíðni meðal læknanna einkum lægri vegna
krabbameina, magakrabbameins, heilablóðfalla og
öndunarfærasjúkdóma. Sjálfsmorð voru á hinn bóginn
um 60% tíðari meðal lækna en lögfræðinga. í heild
voru krabbamein tíðari meðal lögfræðinga en lækna en
heilakrabbamein var þó um 150% tíðara meðal lækna
en löglærðra og hjá læknum var ristilkrabbamein
tölfræðilega marktækt tíðara en hjá öðrum íslenskum
körlum. Læknar sem ekki höfðu fengið
sérfræðiviðurkenningu höfðu hærri dánartíðni en
starfsfélagar þeirra sem orðið höfðu sérfræðingar.
Læknar án sérfræðiviðurkenningar höfðu marktækt
hærri dánartíðni vegna heilakrabbameins og
sjálfsmorða en aðrir Islendingar og lögfræðingar. Ekki
var meir um hjartasjúkdóma, lungna- og
blóðkrabbamein meðal lækna en annarra. Þeir læknar
sem voru sérfræðingar í lyflækningum og skyldum
greinum höfðu tölfræðilega marktækt hærra nýgengi
ristilkrabbameins en aðrir karlar.
ÁLYKTANIR
Niðurstöðumar staðfesta heldur lægri
heildardánartíðni lækna en lögfræðinga en þær benda
hins vegar til meiri sjálfsmorðhættu meðal lækna.
Innbyrðis eru læknamir ólíkir. Þeir sem ekki verða
sérfræðingar hafa hærri dánartíðni einkum vegna
heilakrabbameins og sjálfsmorða. Af þessari rannsókn
verður há tíðni sjálfsmorða og ákveðinna krabbameina
ekki skýrð og er þörf frekara rannsókna til þess.