Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1994, Side 56

50
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 25
STARFSEMI HEIMAHLYNNINGAR
E 69 KRABBAMEINSFÉLAGS ÍSLANDS
1987-1994
Sigurður Árnason*. Þórunn Lárusdónir, Helgi Benediktsson^ og
Valgerður Sigurðardónir^ fyrirhönd starfsmanna^ Heimahlynningar
KÍ
Á undanförnum áratugum hafa augu manna beinst meira
að líðan og líkn þeirra manna og kvenna sem greinast með
langvinna sjúkdóma. Er nú svo komið að
einkennalækningar (e.: palliative medicine) er orðin
sérgrein innan læknisfræðinnar í helstu nágrannalöndum
okkar. Algengast er að sjúklingar með krabbamein á
lokastigi séu stærstu þátturinn í þjónustu þeirra sem líkn
stunda enda erfið einkenni eitt af því sem hæst ber hjá
þessu fólki.
Einkennameðferð nútímans á rætur sínar mjög að rekja til
"Hospice" hreyfingarinnar en vísir af henni hefur verið
starfræktur í skjóli Krabbameinsfélags fslands frá 1987.
Fram til 1990 störfuðu þar 2-3 hjúkrunarfræðingar í 1,1
* Læknir í Heimahlynningu og Á
Krabbameinslækningadeild Landspítalans.
2 Helgi og Þórunn eru hjúkrunarfræðingar í
Heimahlynningu KÍ.
3 Læknir í Heimahlynningu og í Leitarstöð
Krabbameinsfélagsins.
4 Aðrir starfsmenn eru hjúkrunarfræðingarnir Bryndís
Konráðsdóttir (áh), Guðbjörg Jónsdóttir og Sigrún
Magnúsdóttir ásamt Eddu Þorvarðardóttir ritara.
stöðugildi ásamt einum lækni sem vann í sjálfboðavinnu.
Frá 1989 hefur verið rekin þar sólarhringsþjónusta allt árið
um kring með 5 hjúkrunarfærðingum í fullri vinnu og
tveimur læknum í hlutastarfi. Sér til stuðnings hefur
hópurinn haft þverfaglega nefnd þar sem er Ráðgjafanefnd
KL
Á tímabilinu 1987 t.o.m. apríl 1994 hafa 498 sjúklingar
notið þjónustunnar, 214 karlar og 284 konur. Síðustu þrjú
árin hafa um það bil 90 nýir komið í þjónustuna á ári
hverju en 25-30 einstaklingar eru þar á hverjum tíma.
Fimm algengustu sjúkdómsgreiningarnar eru
lungnakrabbamein (32%), brjóstakrabbamein (10%),
ristilkrabbamein (7%), briskirtilkrabbamein (6%) og
blöðruhálskirtilskrabbamein (5%). 14 alnæmissjúklingar
hafa verið eða eru í þjónustunni og er þetta um það bil
helmingur allra þeirra einstaklinga sem greinst og látist
hafa með sjúkdóminn á lokastigi frá upphafi. Á tímabilinu
1990 -1994 hafa látist 279 af 404 sjúklingum eða 67%.
Þar af létust í heimahúsi 109 eða 39%. Síðustu árin hefur
um helmingur skjólstæðinganna dáið heima.
Rekstur Heimahlynningar kostar við eðlilegar aðstæður
um 25 milljónir á ári. Sé miðað við áætlaðan kostnað á
legupláss á sjúkrahúsi kostar um fimmtung að sinna
sjúklingí í Heimahlynningu miðað við að hafa hann inn á
venjulegu sjúkrahúsi. Miðað við erlenda staðla nægir ein
þjónusta af svipaðri stærð og Heimahlynning til þess að
sinna öllum krabbameinssjúklingum sem sérhæfða
þjónustu þurfa í heimahúsi.
Áð okkar mati er unnt er að nýta Heimahlynningu KI sem
fyrirmynd að svipaðri þjónustu við aðra sjúklingahópa svo
sem aldraða, öndunarbilaða og sjúklinga með mænusigg.
E 70
XANTHOGRANULOMATOUS PYELONEPHRITIS
Sjúkratilfelli frá Landspítalanum
Valgerdur A. Rúnarsd.. Sigurður Guðmundsson, Sverrir
Harðarson og Guðjón Haraldsson, lyflæknisd. og
handlœknisd. Lsp og Rannsóknastofa Háskólans.
Xanthogranulomatous pyelonephritis (XP) er sjaldgæfur
sjúkdómur í nýrum, talinn afleiðing langvinnrar sýlangar
og greindur með vefjarannsókn. Um 400 tilfellum hefur
verið lýst en engu hérlendis svo vitað sé.
Við segjum hér frá 51 árs konu sem lagðist inn vegna
hita og óráðs. Hún gaf enga sögu vegna ofnotkunar
vímugefandi lyfja en mun hafa haft háan hita í a.m.k. 3
daga en ekki sinnt því. Fyrri saga frá þvagvegum voru
neðri þvagfærasýkingar og þvagrásarþrengingar sem
hefur þurft að víkka. Upplýsingar lágu fyrir um hreint
þvag 4 vikum fyrr. Hún reyndist hafa urosepsis með E.
coli í blóði og þvagi og fékk meðferð með virkum lyfjum
samtals í 20 daga. Almenn líðan varð betri en hún hafði
viðvarandi háan toppóttan hita og eymsli yfir hæ. nýra.
Þetta breyttist ekki eftir að lyfjum var hætt. Hún var
blóðlítil og með þriggja stafa sökk. Breytingar á TS sýndu
fjölda fleyglaga lágþéttnisvæða í hæ. nýra sem gátu
samrýmst pyelonepritis en lymphoma/plasmacytoma,
abscessar, carcinoma, vasculitis, tuberculosis og XP var
einnig haft í huga^Nýrað skildi vel út. Isotoparannsóknir
samrýmdust pyelonephritis en sýndu skerta nýrna-
starfsemi sérlega í því hæ. og kreatinin fór hækkandi í
legunni. Renal angiografta og ómun samrýmdust ekki
dæmigerðu nýmakrabbameini en voru óeðlilegar. Sýni úr
ómstýrðri ástungu samrýmdist XP. I kjölfarið var gerð
nephrectomia og vefjasvar staðfesti XP stig II. Hún
komst fljótt á fætur, hitalaus og útskrifaðist heim viku eftir
aðgerð.
XP er greindur með vefjaskoðun þar sem m.a. sjást
epithelioid frumur og fituhlaðnar átfrumur. Oftast greinist
sjúkdómurinn eftir nephrectomiu en hefur verið
misgreindur áður m.a. sem krabbamein og berklar. I 70%
tilfella eru þetta konur og oft er einhver undirliggjandi
sjúkdómur. Steinar í þvagvegum eru í 80% tilvika og
Proteus mirabilis ræktast oftast. I 85% sjúklinganna er
nýrað þögult, 90% hafa útbreiddar breytingar í nýranu og
sjúkdómurinn er svo til alltaf unilateral. Nephrectomia er
talin lækning.
Niðurstaða: Fyrsta XP tilfellið greint hér og læknað með
nephrectomiu. Þetta er mikilvæg mismunagreining hjá
sjúklingum með langvinn einkenni eftir nýrnasýkingu,
með ofangreindar breytingar á TS og jafnvel grunaðir um
illkynja sjúkdóma. Sjúkdóminn má greina fyrir aðgerð ef
hann er hafður í huga.