Læknablaðið : fylgirit - 01.07.1995, Blaðsíða 57

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
57
eðlilegri framvindu vaxtar getur verið vísbending
um sjúkdóma. Þetta má auðvitað ekki skilja á
þann veg að öll börn eigi að vera jafn há eða jafn
þung, öðru nær. Með samanburði við fyrri mæl-
ingar má gera sér grein fyrir hvort um frávik frá
eðlilegri þróun er að ræða. Margar fleiri einfaldar
mælingar mætti nefna sem mikilvæga þætti kembi-
leitar. Almenn þátttaka og að mælingarnar fari
fram á tilsettum tímum er hér forsenda árangurs.
3. Fræðsla: Mikilvægur þáttur heilsuverndar-
starfs er að veita fræðslu um hvaðeina, sem stuðl-
að getur að heilbrigði. í heilsuverndinni hefur þó
fræðslan í reynd einskorðast nokkuð við það sem
tengist hinum einstöku þáttum hennar. I mæðra-
vernd erfrætt um holla lifnaðarhætti á meðgöngu,
í ungbarnaeftirliti um næringu ungbarna og svo
framvegis. Skipulagning starfseminnar og naumt
skammtaður tími leiðir til þess að fræðsla þessi
verður að miklu leyti í stöðluðu formi en ekki
aðlöguð þörfum þeirra sem hennar eiga að njóta
né forsendum þeirra til að meðtaka fræðslu, svo
sem æskilegt væri.
4. Einstaklingsbundin ráðgjöf — meðferð: Þótt
skipulag heilsuverndarstarfsins geri yfirleitt ráð
fyrir að það sé aðskilið frá svonefndu meðferðar-
starfi á heilsugæslustöðvunum eru skilin hér ekki
alltaf glögg. í heilsuverndinni gefst færi á að gefa
einstaklingsbundna ráðgjöf, leiðbeiningar og
jafnvel meðferð á sama hátt og í meðferðarstarf-
inu gefast ótal möguleikar til fræðslu og fyrir-
byggjandi aðgerða.
Meginstyrkur heilsuverndarstarfs sem hér hef-
ur verið fjallað um liggur í fastmótuðu skipulagi
og mjög svo almennri þátttöku. A hinn bóginn
nær það ekki svo viðunandi sé til allra þeirra
greina heilsuverndar sem lög gera ráð fyrir að
sinnt sé á heilsugæslustöðvum og þyrfti að verða
þar breyting á. Þá væri æskilegt að starfsemin
þróaðist til meiri sveigjanleika og yrði betur að-
löguð mjög svo breytilegum þörfum þeirra sem
hennar eiga að njóta. Það er mikilvægt að finna
leiðir til að veita meiri fræðslu og stuðning þeim
aðilum sem hafa mesta þörf fyrir slíkt. Þetta verð-
ur að mínu viti best gert með því að tengja heilsu-
verndarstarfið sem best annarri starfsemi heilsu-
gæslustöðvanna og leitast við að gera þjónustuna
samfellda og persónulega. Sýnt hefur verið fram á
að sú heilbrigðisfræðsla sem mestum árangri skil-
ar er fræðsla sem veitt er í einkaviðtali af heil-
brigðisstarfsmanni sem viðtakandi fræðslunnar
þekkir og treystir. Heisluvernd þar sem njótand-
inn hittir nýjan heilbrigðisstarfsmann í hverri
heimsókn er ekki líkleg til að skapa þau persónu-
legu tengsl og trúnað sem eru forsendur góðs
árangurs. Heilsuverndarstarfið verður einnig að
þróast í takt við breytta tíma. Þekking okkar á
eðli og orsökum sjúkdóma vex og þá um leið
skilningur okkar á möguleikum til að fyrirbyggja
þá. Þær hættur sem steðja að heilsu okkar breyt-
ast líka í tímans rás. Engum ætti að blandast hug-
ur um að aðrir þættir ógna heilsu barna og ung-
linga nú en fyrir nokkrum áratugum. Á síðustu
árum hefur mönnum orðið æ ljósara hve öryggi og
eðlileg tilfinningatengsl í frumbernsku eru af-
drifarík fyrir andlega og líkamlega heilsu einstak-
lingsins um alla framtíð. Það er því ekki að tilefn-
islausu að farið er að leggja ríkari áherslu á að
huga að félagslegum og tilfinningalegum þáttum í
heilsuverndarstarfi.
Á Heilsugæslustöðinni á Akureyri hefur um
hríð verið í gangi þróunarverkefni sem nefnt hef-
ur verið Nýja barnið, aukin fjölskylduvernd og
bœtt samskipti. Markmið verkefnisins er að nýta
tíð og endurtekin samskipti í mæðra- og ungb-
arnavernd til að greina og skilja tilfinningalega og
félagslega áhættuþætti og ná samvinnu við fjöl-
skyldur um úrræði. Með þessu móti er ætlunin að
þróa heilsuverndarstarf á stöðinni í átt til meiri
heildarsýnar og gera það sveigjanlegra og pers-
ónulegra.
Lokaorð
Á síðustu árum hefur því margoft verið lýst yfir
af yfirvöldum að Ieggja bæri aukna áherslu á fyrir-
byggjandi aðgerðir og heilsuvernd. Um þetta
virðast flestir sammála. Á hinn bóginn eiga flestar
fyrirbyggjandi aðgerðir það sameiginlegt að ár-
angur þeirra er að skila sér á löngum tíma og er oft
vandmetinn. Það er því veruleg hætta á að á sam-
dráttartímum eins og nú verði skammsýn sparn-
aðarsjónarmið til þess að heilsuverndarstarf sé
dregið saman í stað þess að það fái að þróast og
dafna sem vert væri.