Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.01.1929, Page 35

l(l fp
'7 -
lí
m. ru
i' ■
0>'';
r\
i' M
iv ivr i
TíEVWYARK
New York er mesta borg- heims-
ins, og þó er hún ein af yngstu
höfuðborgum. Fyrir rúmlega einni
öld voru þar 96000 íbúar. Nú búa
um 10 miljónir manna í þessari
miklu hvirfing við mynni Hudson
fljótsins. New York er æfintýri.
I þessu mikla mann-hafi eru all-
ar þjóðir og kynkvíslir undir sól-
unni saman komnar. I New York
eru fleiri Gyðingar en á nokkrum
einum stað öðrum, fleiri Rússar
en í Moskva, fleiri írar en í Dýf-
linni, fleiri ítalir en í Genúa og
næstum því eins margir Norð-
menn og í Ósló.
New . York vex bæði innri og
ytri vexti. Þangað flytjast eins
margir og leyfi fá til þess. Og
auk þess vex hún við fjölgun íbú-
anna sjálfra. Fæðingum fjölgar
en dauðsföll fækka, og nemur þessi
fjölgun ein, um 100000 á ári, eða
jafnmörgum á ári og allir íbúar
Islands eru nú.
Elzti hluti borgarinnar er hin
ávo kallaða New York City, er
stendur neðst á Manhattaneynni.
Manhattaneyjan er í raun réttri
nes er myndast milli Hudsons-
fljótsins að vestan og sunds þess,
sem kallað er „East River“ að
austan. Að norðan takmarkast
borgarstæðið af lítilli á, sem heitir
Haarlem-Riyer, svo að borgin get-
ur ekki þanist út eftir vild. Á,
nesoddanum syðst reistu fyrstu
komumennirnir „vígi“ og um-
hverfis það voru svo fyrstu húsin
reist við krókóttar götur og stíga,
alveg eins og í gömlu bæjunum í
Norðurálfunni.
En Ameríkumenn voru fljótir
að komast að raun um, að það er
ekki gött að lofa bæjum að byggj-
ast eins og verkast vill. Eftir
endilöngu Manhattan lá Broad-
way (Breiðgata). Hann var tals-
vert krókóttur eftir því sem lands-
lagið sagði til, og er því einkenni-
leg undantekning frá þeirri reglu
sem annars var sett, að hafa allar
götur þráðbeinar. Broadway var
upphaflega leiðin vestur úr bæií-