Sagnir - 01.04.1990, Blaðsíða 24

Eggert Pór Bernharðsson
kennd ýmis ráð til þess að fyrir-
byggja það að tíðar barneignir
gengju nærri kröftum þeirra, höml-
uðu þeim frá að starfa utan heimil-
isins. Yfirleitt væri stefnt að því að
gera konuna sem óháðasta þeim
verkahring sem kraftar hennar
hefðu lengst af verið helgaðir,
skapa henni í hvívetna sem líkasta
aðstöðu karlmanninum. Og ekki
nóg með það. Hár hennar hafði
verið skorið, klæðnaðinum breytt.
„Og til þess að gera ekki hlutinn
hálfan, tók konan nú einnig að
leggja niður sumar af sínum fornu
kvenlegu dyggðum og temja sér
lesti karlmanna — þar á meðal
neyslu tóbaks og víns."16 Flótti nú-
tímakonunnar frá heimilunum,
starf í iðnaði, verslun, á skrifstofu,
skapaði menningarlega hættu. Af-
farasælast væri fyrir þjóðfélagið
eins og einstaklinginn að hver og
einn rækti það starf sem hann væri
skapaður fyrir. Karlar sem skynj-
uðu tilveruna á þennan hátt hugg-
uðu sig við það að enn sem komið
var bæri meira á þessum hneigðum
úti í hinum stóra heimi. En hættan
vofði engu að síður yfir íslending-
um. Vaxtarhraði aldarinnar væri
slíkur. Jafnvel væri farið að örla á
breytingunum í höfuðstað Islands,
Reykjavík. „Reykjavíkurstúlkan"
sýndi það svo ekki væri um villst. í
skólanum lærði hún sjaldnast að
vera „virkilega góð lítil stúlka." Á
unglingsárum gleypti hún í sig allt
sem hún næði í af leiðarvísum í
kynferðismálum. Að loknu barna-
skólanámi settist unga stúlkan síð-
an í Verslunarskólann eða einhvern
annan skóla til þess að búa sig und-
ir sjálfstætt lífsstarf, „því hún gerir
ekkert frekar ráð fyrir — og óskar
jafnvel ekki eftir því — að giftast, að
minnsta kosti ekki næstu tíu árin.
Það væri að kasta æsku sinni á glæ.
— Jafnframt skólanáminu hefst nú
talsvert yfirgripsmikið verklegt
námsskeið í frjálsum ástum," ritaði
þekktur prestur árið 1939. Og hann
bætti við:
Að skólanámi loknu nær sögu-
hetja vor sér í skrifstofustöðu
eða eitthvert annað starf sem
nám hennar hefur stefnt að.
Næstu árin lifir hún hreinu
ungkarlalífi. Á daginn vinnur
Dömuhatfar
Nú i*ru votrarhjittarnir komnir.
„MODEL" komu aðeins örfá.
Hattar við allra ha*fi.
í dag
V* 1 trei'st vður tiekifjeri til aö sjá
•4 ' í~ VETIIAIÍTÍSKUNA
i sínum glæsileilc.
Lítið í öiuopna í dag.
Hattavekí'in Sigfíöar Helgadóttur
Líekjarjjötti L - - Simi: 1815.
Buuuiiiiiiiiiiiiiiii iiiiiiiií:iiiiiiiiiiiiiiiiiiiii; ,ii,ui
Sönnum „Reykjavíkurstúlkum" var nauðsynlegt
að fylgjast með hattatískunni.
hún á skrifstofunni, og á kvöldin
fer hún á kaffihús og situr þar
reykjandi yfir kaffi eða víni fram
undir miðnætti — eða hún ver
kvöldinu til stefnumóta. —
Þegar hún fer að nálgast þrítugt,
hugsar hún, að ekki sé úr vegi að
reyna hjónabandið. — En nú
mætir henni ef til vill sú hindrun
að margir karlmenn ganga með
þá grillu að mjög veraldarvanar
stúlkur séu ákjósanlegri sem
vinkonur en eiginkonur. — Hún
giftist samt sem áður — og er
meira að segja svo heppin að
eignast víðsýnan mann, sem
dettur ekki í hug að heimta
skilnað þótt hann komist að því
að frúin skýst einstöku sinnum á
fund gamals ástvinar sem hún
hefur aldrei getað gleymt til
fulls.17
Presturinn hélt lýsingu sinni áfram
og myndin sem hann dró upp var
giska dökk. Á hinn bóginn var
hann þeirrar skoðunar að þessi
mynd af þroskaferli nútímakon-
unnar og því heimilislífi sem hún
veitti forstöðu ætti enn sem komið
væri aðeins við um fámennan hóp
íslenskra kvenna. Sem betur fer.
Héldi hins vegar fram sem horfði
óttaðist hann afleiðingarnar fyrir ís-
lenskt þjóðfélag.
Þeir sem vildu „Reykjavíkur-
stúlkunni" vel reyndu að lýsa henni
af sanngirni og þar lögðu ýmsir
hönd á plóginn. Tveir læknastúd-
entar voru þar drýgstir og skrifuðu
um hana langar greinar árið 1939,
líkt og presturinn en með allt öðr-
um formerkjum, hálfgerða „upp-
skrift" að „Reykjavíkurstúlkunni"
það ár.18 Líklega hafa sárafáar stúlk-
ur í bænum, ef nokkur, haft öll ein-
kennin sem læknanemarnir til-
greindu.
Annar sagði hana glaðlega við
fyrstu sýn, dálítið ögrandi í augna-
ráði, kurteisa, skjóta í svörum og
yrði ógjarnan orðfall. Ef karlpen-
ingurinn, sem var að gera sig til
fyrir henni, var eitthvað broslegur í
útliti eða framkomu tók hún strax
eftir því á fyrstu fimm mínútunum
og skopaðist að því í miskunnar-
Nokkrar hressar og kdtar menntaskólastúlkur framan við MR skömmu fyrir síðari heimsstyrjöld. Ætli þær
hafi lagt sig eftir erlendum tískiiblöðum?
22 SAGNIR