Sagnir - 01.04.1990, Blaðsíða 40

Arnþór Gunnarsson
Bömum á að líða vel í öruggu umhverfi.
Þangað til fyrir fáum árum fengu
læknar óáreittir að fylgja alda-
gömlum venjum um þessar að-
gerðir, [þ.e. fóstureyðingar] sem
engum tvímælum gátu orkað, og
gerðu það. Fóstureyðingar
lækna eftir vafasömum heimild-
um máttu heita hér óþekktar
fram á síðustu ár, ef ekki bók-
staflega óþekktar. Þessi gullöld
er nú hjá liðin. Yfir landið er
skollin sú alda, sem lengi hefir
flætt um önnur menningarlönd,
að fleiri og fleiri konur í öllum
stéttum, giftar og ógiftar, ríkar
og fátækar, siðlátar og léttúðug-
ar, trúaðar og vantrúaðar, og að
því er virðist án tillits til póli-
tískra skoðana, gera þær kröfur
til lækna, að þeir losi þær hisp-
urslaust við óvelkomin fóstur sín
— og þau eru ákaflega oft óvel-
komin. Læknar, að minnsta
kosti kaupstaðalæknar og þó
einkum Reykjavíkurlæknar, eiga
hér erfiða aðstöðu og í vök að
verjast vegna þessara ásókna ...8
Alþingi samþykkti frumvarpið og
sú niðurstaða hlýtur að hafa glatt
Katrínu og verið hvetjandi fyrir
hana.
Mjúk mál á Alþingi
Katrín var kjörin á Alþingi fyrir Sós-
íalistaflokkinn í kosningunum 1946
og sat á þingi til ársins 1949. Þar sat
hún í félags- og heilbrigðismála-
nefnd og sinnti helst svokölluðum
„mjúkum" málum. Einn samtíðar-
maður Katrínar komst svo að orði
um hana að sem sósíalisti hafi Kat-
rín talið „sér skylt að reyna að
lækna þau mannanna mein, sem
hún gat rakið til þjóðfélagslegra or-
saka."9 Svo mikið er víst að Katrín
studdi þá sem áttu undir högg að
sækja í þjóðfélaginu, og þá einkum
konur. Að því leyti fetaði hún í fót-
spor föður síns.
Veturinn 1946-1947 flutti Katrín
breytingartillögu við fjárlög fyrir ár-
ið 1947 á þá leið að Alþingi hækkaði
styrk til Kvenréttindafélags íslands
úr 15 þúsund kr. í 30 þúsund kr.
Hún rökstuddi tillöguna með þess-
um orðum:
Þessi upphæð er ekki há og eng-
an veginn næg fyrir félagið til
þess að standa straum af sinni
miklu starfsemi, en hún mundi
þó nægja til þess, að félagið
þyrfti ekki að draga mjög úr
starfsemi sinni, þó að ýmis
nýmæli, sem það hefur á prjón-
unum, geti ekki komizt til fram-
kvæmda. Það þjóðþrifarstarf,
sem Kvenréttindafélag íslands
hefur unnið, hefir hæstv. Alþ.
fyrir löngu viðurkennt með því
að veita félaginu styrk til starf-
semi sinnar.
Rök Katrínar komu að litlu gagni og
þingheimur felldi tillöguna.10
Frumvörpin þöguð í hel
Á sama þingi var Katrín flutnings-
maður frumvarps til laga um dag-
heimili fyrir börn innan skóla-
skyldualdurs, þ.e.a.s. um aðstoð
ríkis- og sveitarfélaga við uppeldi
barna á þessum aldri. Katrín fylgdi
frumvarpinu úr hlaði með því að
benda á að aðeins tvö dagheimili
starfi í Reykjavík, hvorugt rekið af
hinu opinbera og anni þau engan
veginn eftirspurn. Sl£k dagheimili
væru nauðsynleg í nútímaþjóðfé-
lagi til að koma í veg fyrir van-
rækslu á börnum þegar þau væru
hvað næmust fyrir utanaðkomandi
áhrifum. Hún sagði að vegna
breyttra lifnaðarhátta þjóðarinnar
og ört vaxandi bæja
er svo komið, að uppeldisskil-
yrði víða í kaupstöðum, en þó
einkum hér í Reykjavík, eru orð-
in svo slæm, að með öllu er óvið-
unandi og ekki annað sýnna en
stefnt sé í voða, ef ekki er að
gert. Og horfur eru á, að fremur
muni ástandið versna en batna,
ef látið er skeika að sköpuðu.
Pá benti Katrín á að íbúðir væru
smærri í þéttbýli en dreifbýli sem
bitnaði ekki síst á leikaðstöðu
barna. Lítið væri um afgirta leikvelli
með gæslu í höfuðborginni og
börnin leituðu þess vegna á göturn-
ar og bryggjurnar sem væru hreinar
slysagildrur fyrir þau. Auk þess
væru börnin auðveld bráð fyrir
kynferðisafbrotamenn en Katrín
sagði áleitni slíkra manna á börn
vera meiri en flestir gerðu sér grein
fyrir (trúlega talar Katrín hér af
reynslu sem barnalæknir). Allt
þetta sagði hún valda mæðrum
áhyggjum og erfiðleikum og vera
bindandi fyrir þær. Að mati Katrín-
ar voru dagheimili þess vegna sér-
stakt hagsmunamál fyrir konur.
Samkvæmt frumvarpinu átti ríkið
að greiða tvo fimmtu stofnkostnað-
ar en viðkomandi bæjar- og sveitar-
félög þrjá fimmtu. í Reykjavík
skyldi byggja tvö dagheimili á ári
en eitt í kaupstöðum utan höfuð-
borgarinnar þar til leyst hefði verið
úr þörfinni.11 Frumvarpið var kynnt
fræðslumálastjóra, barnaverndar-
ráði Reykjavíkur og Barnavinafélag-
38 SAGNIR