Sagnir - 01.04.1990, Blaðsíða 55

„Hann fékk bók en hún . .
Guðrún Borgfjörð var ein þeirra stúlkna sem leiddist tnjög barttagæsla. Ekki
varþó um attttað að ræða en gera það sem hefðir buðu. Barnagæsla var það starf
setn ætlast var til að stelpur sinntu.
Halldóra Bjarnadóttir var sár yfir hlutskipti síttu í lífinu. Henni leiddist að
vera stúlka og öfttndaði piltana sem fengu að læra.
fann svo mikinn mun á aðstöðu
karla og kvenna strax þegar eg
var kornung. Eg man eftir því
hvað mér sveið það oft er eg og
bróðir minn höfðum staðið sam-
an daglangt við útivinnu og er
við komum inn varð eg að fara
að vinna áfram en hann settist
við lestur ... 20
Bríet minnist þarna á undirokun og
segist hafa fundið fyrir henni strax í
æsku. Þetta sýnir vel að uppeldið
miðaði að því að gera stelpur undir-
gefnar og auðmjúkar.
Vinnan göfgar konuna
Augljóst er að uppeldi stráka og
stelpna var ekki það sama og þau
voru ekki látin vinna sömu störf.
Guðrún Benediktsdóttir (f. 1895)
á Eskifirði segir:
Við systurnar vöndumst öllum
venjulegum heimilisstörfum í
uppvextinum, en þar sem engir
drengir voru á heimilinu get ég
ekki borið saman uppeldi
drengja og stúlkna á mínu æsku-
heimili. Pó vissi ég ekki til, að
drengir væru látnir þvo gólf eða
vaska upp eða sinna öðrum
heimilisstörfum á þessum tím-
um. Það kom ekki til greina þar
sem var vinnukona, og væru
dætur á heimilum, voru þær
látnar fara í þau störf. Þetta var
siður og þótti ekki umtalsvert.21
Stefanía Ferdinandsdóttir (f. 1873)
segir í grein sinni um Hafnarheimil-
ið um 1890 að á heimilinu hafi verið
tvær unglingsstúlkur og hafi þeirra
verk verið á vetrum, „að sópa
bæinn og þurrka upp, ef eitthvað
fór niður; ennfremur . . . að skipt-
ast á að strokka fyrir eldhússtúlk-
una og slá upp brauð, en þau voru
öll maskínubökuð." Einnig önnuð-
ust þær tóvinnu.22
Það skipti auðvitað miklu máli
hvernig heimilin voru samsett.
Sveinbjörg Sveinsdóttir (f. 1882) var
t.d. látin sinna útivinnu strax á
barnsaldri. Hún missti snemma
móður sína og ólst upp hjá föður
sínum og stjúpu. Öll eldri systkinin
voru farin að heiman og hún því
eina barnið á bænum. Faðir hennar
var heilsutæpur og lenti því á henni
að gefa skepnunum og að stinga út
úr útihúsum sem varla gat talist
barnaverk. Einnig sá hún um
smalamennsku og bar allt vatn í bæ
og gripahús sem var erfitt verk.
Sveinbjörg gekk að slætti með föður
sínum og varð því að fara á fætur
kl. 4-6 að morgni. Meðan faðir
hennar svaf og hvíldi sig um miðjan
dag, hélt vinnan áfram hjá Svein-
björgu. Stjúpan fann henni alltaf
eitthvað að gera. Það var oft þreytt
lítil stúlka sem lagðist til svefns að
kvöldi. Ekki gafst mikill tími til
leikja og ef nágrannabörn komu í
heimsókn var hún ávallt minnt á
það að lífið væri ekki eintómur leik-
ur. I þessu tilfelli skipti auðvitað
mestu máli hve fáir voru á heimili.
Sveinbjörgu þótti mikill munur
þegar faðir hennar tók kaupamann
viku og viku í senn. Þótti undarlegt
að faðir hennar tæki ekki vinnu-
mann því hann þótti vel stæður.
Það má láta sér detta í hug að hon-
um hafi ekki fundist það nauðsyn-
legt þegar Sveinbjörg gat unnið öll
verk sem þurfti!23
Til að skilja mikilvægi vinnunnar
í uppeldi barna er nauðsynlegt að
gera sér grein fyrir þeim hugmynd-
um sem fólk hafði. Börn sem lærðu
ekki vinnusemi voru talin illa stödd
og það álitin skylda foreldranna að
innræta börnunum gildi vinnunn-
ar.24
Bræður mínir fengu að gera svo
margt sem okkur stúlkunum var
SAGNIR 53