Sagnir - 01.04.1990, Blaðsíða 56

Sagnir - 01.04.1990, Blaðsíða 56
Steinunn V. Óskarsdóttir Herdís Andrésdóttir (1858-1939) kveður um þau fjölmörgu störf sem hún vann um ævina: Löngum hef að lömbum gáð, leitað, týnt og fundið, rétt í höföld hvítan þráð hespað, spóiað, undið. Eg hef frammi í klettakór kindur sótt og rekið, mjólkað kýr og mokað flór, moð úr básum tekið. Ullina hef eg tíðum tætt, úr togi glófa unnið, svo hef eg líka sokka bætt, saumað, prjónað, spunnið. Stúrin hef eg starað í glóð, steikt af þorski roðið, bæði vélar við og hlóð verkað mat og soðið. Til að hefta hungursnauð hef eg þorskhaus rifið, strokkað rjóma, bakað brauð, búr og eldhús þrifið. Lúið hef eg bakið beygt, bundið stundum heyið, malað kornið, kjötið steikt, keflað lín og þvegið. Vetur, sumar, vor og haust varð eg öðrum þjóna, sagnakverið lét ei laust, las við rokk og prjóna. Þó að stundum þætti neyð þetta við að stríða, úti á kaldri lagarleið var lært að vinna og hlýða. Þó gæfist mér ei gull í mund og grátt mig leiki þörfin, eg hef marga yndisstund átt við hversdagsstörfin. Ólína og Herdís Andrésdætur: Ljóðmæli, Rv. 1982, 303-308. bannað. Þeir máttu lesa og skrifa þegar þeir voru ekki að vinnu ut- anhúss en við urðum aftur á móti að prjóna, spinna, kemba, búa til mat, gera að fatnaði þeirra og okkar sjálfra . . . Ótal bönn lágu líka við skemmtunum sem drengjunum leyfðust óáreittum. Við máttum ekki einu sinni renna okkur á skautum, heldur ekki á skíðum o.s.frv. Við máttum ekki ríða einar út á hesti — það var ókvenlegt! Við feng- um aðeins að stjana við bræð- urna, búa um rúmin þeirra og vera þeim til þénustu og hlutum skömm fyrir.25 Stúlkur voru aldar upp til þess að vinna ákveðin störf og fyrir þeim flestum lá að verða vinnukonur í lengri eða skemmri tíma. Það sama gilti auðvitað um stráka þ.e. þeir voru aldir upp til að sinna ákveðnum karlaverkum. Það var hinsvegar meira hugsað um að inn- ræta stúlkum auðmýkt og undir- gefni, því það var álitið þeim fyrir bestu. Það voru þeir eiginleikar sem komu húsbændum vinnu- kvennanna best og þar með öllu samfélaginu. „Að koma ull í fat og mjólk í mat " Kvennfólki ríður mikið á að læra, að hirða vel um þá, er það þjónar, einkum skófatnað fjár- manna og ferðamanna; líf og heilsa þeirra getur verið í veði fyrir slæman útbúnað á höndum og fótum; eins og að hirða vel og skynsamlega um sjúka, sem opt útheimtir armæðu, vökur, þolin- mæði og lagvirkni með ná- kvæmri aðhjúkrun og hressandi samræðum. Sú, sem er fljót og lipur við allt þetta verður góð kona, henni verður sýnt um góða meðferð á börnum, verður þrifin og umhyggjusöm, góð- lynd og iðjusöm. Kvennfólk þarf að læra almenn matarverk . . ,26 Þessi orð sýna vel hvernig fyrir- myndarstúlkan átti að vera. Upp- eldi stúlkna átti að miða að því að gera þær að undirgefnum eiginkon- um og mæðrum. Það kemur víða fram að stelpum væri nær að prjóna eða sinna heimilisstörfum en að gefa sig að lestri. Lærdómurinn gerði það eitt að tefja þær frá vinn- • 27 unm. Konur áttu samkvæmt þessu að vera auðmjúkar þjónustur karl- anna. Ef konan þjónaði ekki nógu vel gat líf og heilsa karlmannsins verið í húfi. Ef auðmýktareiginleik- inn var ræktaður upp í stúlkum var líklegra að þær yrðu meðfærilegri sem vinnukonur og húsmæður. Auðmjúk og undirgefin vinnukona var ólíkt eftirsóttari en sjálfstæð og ákveðin. Piltum var oft komið í læri en sjaldan stúlkum. Viðkvæðið var að þær þyrftu ekki menntunar við, nóg var að þær kynnu að elda graut. Ef stúlkum var komið í læri var það oftast til að læra „knipl- baldríngu" eða aðrar hannyrðir og saumaskap. Þannig segir Guðrún Borgfjörð að sér hafi verið komið fyrir til að læra að sauma. Hún öf- undaði Finn bróður sinn mikið, sem fékk að ganga í Latínuskólann og gat lesið alla daga. Guðrún reyndi að lesa allt sem hún komst í og hafði gaman af bókum. Oft fékk hún þó óþökk fyrir lesturinn og ávítaði móðir hennar hana og sagði að henni væri nær að sauma eitt spor en að liggja alla daga í bókum. Þegar Kvennaskólinn tók til starfa hafði Guðrún mikla löngun til að fara í hann. Móður hennar fannst hins vegar að hún gæti ekki misst hana frá verkum allan daginn svo ekkert varð af náminu.28 Halldóra Bjarnadóttir segir, að hún hafi þráð að ganga menntaveg- inn og fara í Latínuskólann. Hún segist hafa öfundað piltana og leiðst að vera stúlka.29 Það kemur víða fram að stúlkur hafi óskað þess heitt að hafa fæðst sem strákar t.d. hjá Guðrúnu Borgfjörð sem telur það hafa verið sína óheppni í lífinu að hafa fæðst kvenkyns.30 Steinunni Þórarinsdóttur langaði mikið til að læra eitthvað „og hvað gat það annað verið en saumaskap- 54 SAGNIR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.