Sagnir - 01.04.1990, Qupperneq 81

Kaupkonur og búðardömur
því var við komið og keyptu ódýrt
brennivín eða sníktu það. Að þessu
er vikið í Reykjavíkublaðinu Tíman-
um ló.júní 1873:
Peir, sem hafa verið nokkurn
tíma í Reykjavík munu brátt
komast að raun um, að verzlun-
arhús kaupmanna eru eigi
aðeins verzlunarhús, heldur
einnig veitingahús; því ef manni
verður reikað inn í einhverja
búð, það gyldir einu á hvaða
tíma dagsins og hverjum tíma
ársins það er, þá munu menn sjá
búðina fulla af mönnum, sem
ekkert annað erindi eiga, en
annaðhvort að kaupa sjer pela,
hálfpela o.s.fr. eða þá að snýkja
hann út gefins og drekka hann
svo við búðarborðið, þetta láta
þeir ganga allan guðslangan
daginn og rápa úr einni búð í
aðra, og svo eru þeir áfjáðir, að á
morgnana, áður en búðum er
lokið upp, safnast þeir hópum
saman fyrir utan hverjar búðar-
dyr til þess að ná sem fyrst í seit-
ilinn þegar upp er lokið. Nú er
eigi nóg með það, að þeir drekka
í búðunum, heldur sitja þeir þar
með hrókaræðum um hitt og
þetta, svo eigi heyrist mælt mál
fyrir mælgi, sköllum, hrynding-
um og áflogum.
Auk þessa voru búðirnar yfirleitt
sóðalegar, dimmar og kaldar og því
ekki beint aðlaðandi fyrir kvenfólk.
Sómakærar konur voguðu sér varla
inn fyrir dyr þar vegna brennivíns-
berserkja sem alltaf mátti eiga von á
og áttu það til að senda þeim tón-
inn. Guðrún Borgfjörð kom ung
stúlka til Reykjavíkur árið 1865 til
að setjast þar að ásamt foreldrum
sínum og systkinum. Hún segir í
endurminningum sínum:
Það var varla komandi inn fyrir
kvenfólk í margar búðir, því að
vanalega, þegar þær fóru út,
kom gusa af ýmsum ókvæðis-
orðum á eftir þeim og náttúrlega
hlátur með. Þetta átti að vera
fyndið. Verst var það hjá Siem-
sen við lækinn. Þar voru
Brennubræður, sem voru orð-
lagðir fyrir kerskni. Ég segi fyrir
mig, að ég fór aldrei í þá búð,
nema ég væri knúð til þess.3
Ef virðulegar frúr eða heldri manna
dætur komu inn í verslun í höfuð-
staðnum var þeim boðið bak við inn
fyrir búðarborðið til þess að þær
þyrftu ekki að standa innan um
„dónana". Umkomuleysi fátækra
kvenna, sem ekki hlutu slíka með-
höndlun, má skynja í grein sem
óþekktur sveitakarl skrifaði í eitt
blaðanna árið 1895:
Kvennfólk er opt, ef ekki eru
frúr, ríkismanna konur, eða ásjá-
legar yngismeyjar, og þessleiðis
fólk, látið standa fyrir utan búð-
arborðið, innan um misjafnlega
siðaða karlmenn, þangað til ein-
hver mannúðlegur maður kem-
i * ' ~p\

Svona kom enskum fcrðamanni verslun í Reykjavík fyrir sjónir árið 1874. Par ægði öllu saman og búðirnar voru jafnframt veitingahús.
SAGNIR 79