Sagnir - 01.04.1990, Page 85

Kaupkonur og búðardömur
að annast slíka sölu. Pað var álitið
kvennastarf og þess vegna voru
það einkum eða eingöngu konur
sem sáu um rekstur mjólkurbúða
þegar þær tóku að myndast. Mjólk-
in var gjarnan seld í umboðssölu
fyrir bændur í nágrenni Reykjavík-
ur eða úr eigin fjósum í Reykjavík.
Um aldamót komu til sögu tveir
brautryðjendur í sölu og meðferð
mjólkur í höfuðstaðnum. Petta
voru þeir Eggert Briem, sem setti á
fót stórt kúabú í Viðey, og Stefán B.
Jónsson sem varð fyrstur manna
hér á landi til að gerilsneyða mjólk
árið 1903.19 Viðeyjarmjólkin var eftir
1904 seld í mjólkurbúð Thomsens-
magasíns en árið 1907 kom Viðeyj-
arbúið upp eigin mjólkurbúð í Upp-
salakjallaranum (Aðalstræti 18).
Var hún sérstaklega innréttuð fyrir
sölu og vinnslu mjólkur og hefur
stundum verið kölluð fyrsta mjólk-
urbúðin í Reykjavík.20 Tvær helstu
mjólkurseljur bæjarins voru Guð-
rún Björnsdóttir og Guðrún Jóns-
dóttir sem lentu m.a. í blaðadeilum
um hvor væri duglegri að selja.21 Sú
fyrrnefnda afgreiddi í mjólkurbúð
Thomsens en sú síðari í Uppsala-
kjallaranum en báðar höfðu síðar
mjólkursölu heima hjá sér.22 Arið
1913 voru mjólkursölustaðir orðnir
30 í Reykjavík og munu konur hafa
annast söluna á þeim flestum, ef
ekki öllum.23 Yfirleitt hirtu þær ekki
um að fá sér borgarabréf en þó fékk
Guðrún Jónsdóttir mjólkurselja eitt
slíkt árið 1916.
Dönsk verslunarkeðja (Carl
Schepler) opnaði Smjörhúsið í
Reykjavík árið 1906 og voru þar
einkum á boðstólum kaffi, egg,
smjör, smjörlíki og ávextir. Versl-
unarstjóri fyrst í stað var Kristine
Nielsen en síðan Sigríður Jóhanns-
dóttir.24
Fjórir flokkar kaupkvenna
Kvenmönnum í kaupmannastétt
má skipta í nokkra flokka:
1. Einhleypar konur, ógiftar eða
ekkjur, sem stofnuðu til kaup-
mennsku af eigin rammleik. Oft
voru þetta konur úr yfirstéttum eða
efri millistéttum sem áttu fárra ann-
arra kosta völ í atvinnulífinu (dæmi:
Augusta Svendsen).
2. Eiginkonur. Stundum voru
þær giftar kaupmönnum og höfðu
þá litla búðarholu með einhverri
sérvöru í skjóli eiginmanna sinna
(dæmi: Lilja Kristjánsdóttir, kona
Arna Jónssonar timburkaupmanns
á Laugavegi 37). í öðrum tilvikum
voru þetta forkar sem voru aðal-
fyrirvinnur heimilisins (dæmi:
Anna Friðriksson, kona Ólafs Friðr-
ikssonar ritstjóra).
3. Ekkjur sem tóku við rekstri
starfandi verslunar eftir fráfall
maka (dæmi: Porbjörg Gunnlaugs-
Brauðbúð í Reykjavík snemma á öldintii.
dóttir, ekkja Jóns Þórðarsonar
kaupmanns).
4. Kaupmenn að nafninu til voru
þær konur sem voru skráðar fyrir
verslunarrekstri vegna þess að
menn þeirra höfðu orðið gjaldþrota
og máttu því ekki standa fyrir versl-
un (dæmi: Margrét Porbjörg Jen-
sen, kona Thors Jensens).
107 kaupkonur fyrstu
30 árin
Hér verða taldar allar þær konur sem ég
hef rekist á og stunduðu kaupmennsku
eða keyptu sér borgarabréf í Reykjavík á
árunum 1887-1917 og eru þær taldar
upp í tímaröð eftir því hvenær þær
koma fyrst fyrir í heimildum sem kaup-
konur. Þær eru hvorki færri né fleiri en
107 og er það ótrúlegur fjöldi. Vantar þó
inn í margar konur, einkum mjólkur-
sölukonur. Ennfremur eru í þessari
upptalningu tvö kvenfélög sem viðriðin
voru verslunarrekstur.
Kaffi, sjókolaði
«6
óáfengir drykkir
fást á Laugavegi nr. 23.
Þar fást einnig hinir marg eftir-
spurðn Thuja-kranzar, mjög
fallegir blömvendir, kort og
m. fl. þes« háttar.
Lilja M. Kr. Ólafsdóttir.
Fjallkomn 20. október 1905.
1. Augusta Svendsen. Hóf hannyrða-
verslun árið 1887. Sjá hér fyrr.
2. Ragnheiður Zoega. Hún auglýsti
prestakraga og líkföt til sölu á Vestur-
götu 17 árið 1888, eins og áður sagði.
3. Ingibjörg Johnson. Hóf hannyrða-
verslun eftir 1892. Sjá hér á undan.
4. Marie Hansen var farin að versla
með blóm árið 1897 eins og fram kemur
hér á undan. Árið 1916 var hún með
blómaverslun í Bankastræti 14 og hún
fékk borgarabréf 8. ágúst það sama ár.
Eftir 1920 rak hún verslunina ásamt Jó-
Træ:
Blómstarfræ, Matjurtafræ, Bióm-
laukar (Peganiur, Liljur), Blómstur-
áburður, kom mi [>egar með e.s.
Skálholti. Einkum allskonar Blaða-
plöntur neð e.s. Botnia
tii
cJfiarie cTCansan,
Binkastrxti 14.
Morgunblaðið 18. mars 1916.
hönnu M. Hansen undir nafninu
Blómaverslunin Sóley.25
5. Thorvaldsensfélagið fékk borgara-
bréf 24. febrúar árið 1900 og opnaði
fasta sölubúð 1. júm' sama ár þar sem
félagskonur skiptust á að afgreiða.
Þarna var á boðstólum íslenskur heimil-
isiðnaður af margs konar tagi, allt frá
sokkum upp í vandaða smíðisgripi úr
silfri, tré eða horni.26 Thorvaldsensfé-
SAGNIR 83