Sagnir - 01.06.2004, Page 85

Sagnir - 01.06.2004, Page 85
að í skrifum sín á milli voru þær opnar og einlægar. Ástæðan fyrir því að þær voru svona einlægar gæti einmitt verið sú að þær höfðu aldrei hist og voru í raun vonlitlar um það. Þær tóku því enga per- sónulega áhættu með því að segja nákvæmlega það sem þeim lá á hjarta. Þetta varð eins konar töfrasamband. Þær ímynduðu sér hvor aðra á einhvern ákveðinn hátt og gáfu svo ákveðna mynd af sjálfri sér sem varð sönn vegna þess að það bjó ekkert að baki. Þær reyndu ekki að koma neinum áróðri til skila heldur tjáðu einfald- lega tilfinningar sínar og skoðanir. Bréf systranna geta því veitt okkur innsýn í líf og sjálfsmynd ungra kvenna af annarri kynslóð Vestur-íslendinga, kvenna sem voru fæddar í Vesturheimi og aldar upp á „íslenskan hátt“ af foreldrum sem töluðu aðeins íslensku. Bréf þeirra geta því veitt innsýn í það hvaða augum Vestur-íslend- ingar, sem aldrei höfðu komið til gamla landsins, litu Island. PERSÓNUR OG LEIKENDUR Bréfritarar voru tvær ungar stúlkur, systurnar Stefanía Elínþóra og Ragnheiður Helga Þórðardætur. Foreldrar þeirra, þau Þórður Bjarnason og Rebekka Stefánsdóttir, fluttu til Vesturheims árið 1887.6 Þau giftu sig árið 1880 og fluttust að Búðum í Hlöðuvík þar sem þau bjuggu um fimm ára skeið. Árin 1885-1887 var Þórður bóndi á Látrum í Aðalvík áður en hann fluttist búferlum til Vestur- heims ásamt konu sinni og einu barni, Guðrúnu litlu sem var fædd árið 1884.7 Þau komu sér upp framtíðarheimili að Skíðastöðum í Árnesbyggð og þar ólu þau upp börnin sín fimm, Guðrúnu (f. 1884), Bjarna (f.1888), Ragnheiði (f. 1894), Stefaníu (f. 1899) og Þórð (f. 1902).8 Stefanía og Ragnheiður byrjuðu ungar að skrifast á við frænku sína á Hesteyri, Soffíu Guðrúnu Vagnsdóttur. Faðir Soffíu, Vagn Benediktsson, var bróðursonur Þórðar, föður systranna. Stefanía var töluvert duglegri við skriftirnar en Ragnheiður og eru mun fleiri bréf í safninu frá Stebbu sem var gælunafn hennar. Fyrsta bréfið frá henni var skrifað í júlí árið 1913 en þá var hún „13 ára og verð 14 ára 18. Júlí.“9 Fyrsta varðveitta bréfið frá Ránku, en það var gælunafn Ragnheiðar, var ritað árið 1915. Stebba virðist því hafa riðið á vaðið en það er þó ekki alveg víst því einhver bréf vantar inn í og sum virðast hafa týnst í pósti á leiðinni til íslands. Oft fylgjast bréfin þeirra að, það er að segja þær skrifa á sama tíma, líklega til að spara burðargjaldið því þær senda bréfin í sama um- slagi. Bréfin frá Ragnheiði eru samtals 38 og spanna 19 ára tímabil. Bréfin frá Stefaníu eru 66 og ná yfir 34 ára tímabil. Bréfin frá Ránku eru færri bæði vegna þess að líf hennar fékk skjótan endi en einnig vegna þess að hún var minna heima en Stebba. Síðasta bréf- ið í safninu var dagsett 29. janúar 1947 og er frá Stefaníu en mér þykir líklegt að þær Stefanía og Soffía hafi haldið áfram að skrifast á fram að láti Stefaníu árið 1964.10 Ástæðan fyrir því að bréfin í þessu safni eru ekki fleiri er líklega sú að Soffía fluttist frá Hesteyri til Reykjavíkur árið 1950 ásamt eiginmanni sínum.ll Árið 1952 fluttust síðustu íbúar Sléttuhrepps í burtu og hefur hann verið í eyði síðan en þegar fjölmennast var í hreppnum bjuggu þar um fimmhundruð manns.12 í gegnum tíðina hlustuðu þær á foreldra sína, önnur skyldmenni og íslendinga sem þær þekktu segja sögur af íslandi. Þeim fannst þær vera íslenskar en höfðu í raun- inni ekkert ísland til að heimfæra þessa tilfinningu upp á. Ragnheiður og Stefanía voru báðar fæddar í Kanada. Eina reynsla þeirra af íslandi var í gegnum foreldra þeirra sem lærðu ekki að tala ensku og þvf var einungis töluð íslenska á heimilinu. Stúlkurnar kynntust svo heimahögum foreldra sinna á íslandi í gegnum bréfaskriftir sínar við Soffíu en það voru einu tengslin sem þær höfðu við ísland. í gegnum tíðina hlustuðu þær á foreldra sína, önnur skyldmenni og íslendinga sem þær þekktu segja sögur af fs- landi. Þeim fannst þær vera íslenskar en höfðu í rauninni ekkert fs- land til að heimfæra þessa tilfinningu upp á vegna þess að þær vissu ekki hvað eða hvernig ísland var. NÁM OG STÖRF SYSTRANNA Á SKÍÐASTÖÐUM Fyrsta bréfið í bréfasafninu er frá Stefaníu árið 1913. Hún var þá tæplega 14 ára og enn í barnaskóla. Ragnheiður er hins vegar fimm árum eldri og því farin að vinna fyrir sér. « •* E ER FÆDD í CANADA OG ÞVÍ CANADÍSK AÐ Æ 7 T ... u SAGnir 24 árgangur 04 83
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108

x

Sagnir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.