Sagnir - 01.06.2004, Síða 89

MARTHA LILJA MARTHENSDÓTTIR OLSEN
minningar foreldranna um ísland fengu stúlkurnar í arf og sá arfur
gerði þeim kleift að þekkja og halda tengslum við ísland.
Smám saman dró úr íslenskri þjóðernisvitund meðal Vestur-fs-
lendinga og tel ég að þessa minnkandi íslensku þjóðernisvitund
megi að mörgu leyti færa upp á það að hinum gömlu upprunalegu
Vesturförum fór fækkandi. Nú var ekki eftir nema gamalt fólk sem
mundi upphaflegu erfiðleikana við landnámið og flutningana og
það sem meira var, það var bara þetta fólk sem mundi eftir íslandi.
Það fólk sem komst til manns á stríðsárunum var fólk sem hafði
fæðst og alist upp í Kanada og taldi sig þ.a.l. vera Kanadamenn og
gátu fáir hugsað sér að yfirgefa fósturjörðina nokkru sinni að fullu
og öllu. Þess vegna var líka erfitt fyrir þetta fólk að ímynda sér
hvernig það hafi verið fyrir foreldra þeirra að yfirgefa sína heima-
jörð fyrir fullt og allt. Kanada var heimaland þessa fólk þótt það
þýði að sjálfsögðu [asdf7]ekki að það hafi ekki verið stolt af ís-
lenskum uppruna sínum. Langflestir voru mjög stoltir af því að
geta sagst vera Islendingar. Hinn íslenski uppruni var það sem
fólkið reyndi að halda í. Annarrar kynslóðar Vestur-íslendingar
voru mjög stoltir af heimalandi foreldra sinna og fannst ísland vera
ósnertanlegt töfraland sem þeir voru óendanlega stoltir af að til-
heyra. Önnur kynslóð Vestur-íslendinga hafði ekkert raunverulegt
Island. Hún hafði bara minninguna um Island sem hún fékk í arf
frá foreldrum sínum en minningamar eru þó ansi mikið. Ef við
hefðum engar minningar hefðum við líklega enga raunverulega
sjálfsmynd. Minningar hvers manns eru hluti af sjálfsmynd hans og
þær minningar sem okkur hlotnast frá foreldrum okkar verða þá
einnig hluti af sjálfsmynd okkar. Ég tel því að þetta fólk hafi álitið
sig vera íslendinga, það er að segja Vestur-íslendinga, og ég held
þau hafi reynt að halda í myndina af fslandi. Þetta fólk var í raun-
inni bæði Kanadamenn og Islendingar. Uppruni þeirra var þess
eðlis að í uppeldi sínu fengu þau reynsluna af hvoru tveggja.
Reynsluna af íslandi fengu þau í gegnum foreldra sína en reynslan
af Kanada var þeirra persónulega reynsla. Sjálfsmynd þeirra hlaut
því að hafa mótast af hvoru tveggja. íslenska þjóðernið var það
sem gerði þá sérstaka í Kanada vegna þess að Kanada var að
byggjast upp af innflytjendum. Þar komu saman mörg þjóðarbrot
og reyndu að mynda sitt eigið sérstaka samfélag, sína eigin sameig-
inlegu þjóðernisvitund. Sérkenni íslenska þjóðernisbrotsins var
framlag þeirra til myndunar hins kanadíska þjóðernis.
Á Skíðastöðum fengu börnin íslenskt uppeldi. Meira að segja las
Þórður gamli húslestur á öllum helgidögum, það er „svo lengi sem
hann gat fengið yngri kynslóðina til að taka þátt í þeirri helgiat-
höfn...“41 Þarna kemur greinilega fram að gamli húsbóndinn hafi
reynt að halda uppi gömlum og góðum íslenskum gildum og siðum,
en líklega hefur eitthvað farið að halla undan fæti hjá honum hvað
það varðaði eftir því sem börnin urðu eldri og fóru að fara meira út
í samfélagið. f samfélaginu kynntust þau ekki þessum gildum sem
hann reyndi að kenna þeim heima heldur einhverjum allt öðrum. í
gegnum uppeldið tel ég að foreldrum stúlknanna hafi tekist að
halda minningunni um Island lifandi. Alltaf kom það fram, nánast í
hverju einasta bréfi, hversu mikið þær langaði til að sjá ísland,
gamla landið, og alltaf töluðu þær um „heim“ og „heima.“ Þetta
fengu þær í gegnum uppeldið en í bréfunum kom greinilega fram
að þeirra „heima“ var Skíðastaðir og umhverfið þar í kring. Þar
slitu þær barnskónum og þaðan áttu þær sínar minningar sem þær
töldu sínar dýrmætustu og það kemur berlega í ljós að þarna vildu
þær vera og hvergi annars staðar. Samkvæmt margendurteknum
orðum í bréfunum þá hoppuðu stúlkurnar í loft upp af gleði þegar
bréf kom frá íslandi. Systurnar voru sífellt að spyrja frétta fyrir for-
eldra sína af fólki sem þau þekktu þegar þau voru á Hesteyri:
„Mamma bað með að biðja þeg að seiga okkur mikið um folken
sem þaug þektu, næst þegar að þú skrifar...“42 Þetta er úr fyrsta
bréfinu en í mörgum þeirra voru kveðjur frá foreldrunum til vina
og ættingja. Auk þess báðu þau Soffíu um að segja sér hvað hafi
orðið af fólki sem þau hafa ekki heyrt af lengi, hvernig þeim líði,
Soffia Vagnsdóttir
.JEG E R F Æ D D 1 CANADA OG t>Vi CANADÍSK AÐ ÆTT * sagnir 24 árgangur 04 87