Sveitarstjórnarmál - 01.02.1982, Blaðsíða 30

andi öldugerðir. Ástæðan er sú, að álag á einstaka
steina og á kápuhluta er það flókið fyrirbrigði, að
aðeins er hægt að beita nálgunaraðferðum.
Sú nálgunaraðferð, sem mest hefur verið beitt, er
stöðugleikaprófanir í tilraunarennum. Þessar rennur
eru frá 0.6 m breiðum upp í 4 m breiðar. Slík til-
raunarenna er ekki til hér á landi. Á grundvelli
þessara tilrauna og eins á grundvelli fræðilegra at-
hugana hafa verið settar fram a. m. k. fjórtán nálg-
unarlíkingar til að reikna út stærð grjóts i hlífðar-
kápu.
Á grundvelli líkantilrauna setti Bandaríkja-
maðurinn HUDSON fram nálgunarlíkingu, sem
mikið er notuð. Líkingin var sett fram árið 1958 og
byggðist á tilraunum með reglulegar öldur og
ákveðna lögun garðs.
Líkingin er þannig:
h- 3s • H3
' Ka (Sr-1 )3 oot cx
SKÝRINGAR :
Þ » meiaIþungi steina i kápu
S,- vot rúmþyngd steina
Sr-hlutfall votrar rúmþ. steina og
rúmþ. sjávar
H - hönnunarolduhœi
K-Hudson-stoðugleikasluðull, sem
er héiur fjólda laga i képu,
loqun og hrjúftclka yfirb. steina,
hve hvoss horn og hve vel
sleinum er raðað i kápu
coí cx- Ftói garis __________
Hudson setti fram ákveðin tölugildi KA=3.2 fyrir
stuðulinn miðað við, að aldan gengi ekki yfir garðinn
og enginn steinn losnaði úr kápu. Einnig setti hann
fram tölugildi fyrir mismunandi tjón á hlífðarkápu
með því að telja fjölda steina, sem fluttust meira en
sína eigin lengd fyrir ákveðna ölduhæð.
Vegna þess hve einföld þessi líking er, hefur hún
náð töluverðri útbreiðslu. Maður þarf aðeins að
þekkja hönnunarölduhæð og rúmþunga steina til að
reikna út meðalþunga steina i kápu fyrir ákveðinn
fláa. Eins sjáum við, að meðalþungi steina vex með
ölduhæðinni í þriðja veldi.
Siðan þessi líking var sett fram, hafa verið gerð
hundruð líkantilrauna með mismunandi uppbygg-
ingu garða, bæði úr grjóti og steyptum einingum. Á
grundvelli þessara tilrauna hafa síðan verið sett fram
mismunandi tölugildi fyrir Hudson stuðulinn. Eins
hafa verið fundnir stuðlar fyrir stöðugleika grjóts í
fæti garðs hafmegin og fyrir grjót í krónu og fláa
hafnarmegin fyrir mismunandi ágjöf.
Tilraunir hafa verið gerðar með brjótandi öldur
framan við garð og fyrrnefndir stuðlar fundnir.
En það er grundvallarmunur á, hvort allar hæstu
öldur brotna framan við garðinn eða hvort allar
öldur brotna á garðinum sjálfum. Grunnbrot er háð
hlutfallinu milli ölduhæðar og dýpis svo og öldu-
lengdar og botnhalla. Á láréttum botni, t. d. 10 m
dýpi, brotna öldur, sem eru hærri en 8 m. Þannig
finnast efri mörk fyrir ölduálagið á brimvarnar-
garða, sem gerðir eru þar, sem grunnbrot eru
framan við þá.
Þannig vitum við, að með kápugrjóti 5—10( og
fláa 1:3, getum við byggt garð út á milli 8 og 9 m
dýpi, þar sem þung úthafsalda brotnar.
I Þorlákshöfn þarf brimvarnargarðurinn t. d. að
standast grunnbrot á 12.5 m dýpi, en til þess þarf
9.0' dolossa með garðfláa 1:1.5
Á síðasta áratug var farið að stöðugleikaprófa
brimvarnargarða með óreglulegum öldum eða öld-
um mældum í náttúrunni. Leitazt var við að fram-
kvæma tilraunirnar með mældum öldum frá við-
komandi stað. í ljós kom, að ölduhæðin, sem notuð
er í „Hudson“-llkingunni, svarar nokkurn veginn til
svokallaðrar kenniöldu, sem alls staðar er notuð sem
viðmiðunarölduhæð.
Kennialdan er skilgreind sem meðaltalshæð 33ja
hæstu aldna af hverjum 100 öldum, en þá er hæðin
rniðuð við öldudal og næsta öldutopp. Jafnframt
kom í ljós á þessum árum, að því lengri sem aldan
var, þeim mun meiri skemmdir urðu á hlífðarkápu
fyrir sömu ölduhæð. Því var leitazt við að prófa þá
öldugerð, sem innihélt hæstu kenniöldu samfara
lengstu öldulengdum, þ. e. hæsta sveiflutíma orku-
topps.
Þar sem dýpið við garða er það mikið, að nær allar
öldur brotna beint á garðinum, má gera ráð fyrir, að
grjótgarðar þoli áraun af öldum með kenniöldu milli
4 og 5 m miðað við fláa 1:2 til 1:3 og tvö lög af 5—10'
grjóti í hlífðarkápu. Hugmyndir eru uppi um bygg-
ingu brimvarnargarða á Bolungarvik og Húsavík, en
þar hafa mælzt kenniöldur urn 4.5 m, þannig að þar
erum við komnir á mörk þess, sem grjótgarðar þola.
SVEITARSTJÖRNARMÁL