Sveitarstjórnarmál - 01.02.1982, Blaðsíða 55

DÖGG PÁLSDÓTTIR
lögfræöingur:
HUGLEIÐINGAR UM
BARNAVERND
1.0 Inngangur
Á 19. öld breyttust mjög viðhorf manna til þess,
hverjar skyldur þjóðfélagsins væru við uppvaxandi
kynslóð. I kjölfar þessa fylgdi í ýmsum löndum lög-
gjöf um barnavernd. Á Norðurlöndunum riðu
Norðmenn á vaðið með setningu barnaverndarlaga
árið 1896. Svíar og Danir fylgdu þó fast á eftir,
sænsku lögin voru sett árið 1902 og þau dönsku árið
1905.
íslendingar voru seinir að taka við sér á þessu
sviði, og fyrstu lögin um barnavernd voru ekki lög-
fest fyrr en árið 1932 (nr. 43). Þó að heildarlöggjöf
um barnavernd hafi skort fram til þess tíma, voru
dreifð í ýmsum lögum ákvæði, sem vörðuðu þessi
mál. ■> Núgildandi barnaverndarlög eru frá árinu
1966 (nr. 53).
En hvað er barnavernd? í greinargerð núgildandi
barnaverndarlaga segir svo:
„Hlutur barnaverndarinnar er í fyrsta lagi að
gegna almennu eftirlitshlutverki, þar sem er hið
almenna eftirlit með aðbúð og uppeldi barna og
1) Þessi ákvæði voru: 5. gr. 1. 39/1907 um skilorðs-
bundna hegningardóma og refsingu barna og ungmenna,
33. — 34. gr. 1. 46/1921 um afstöðu foreldra til óskilgetinna
barna, og 36. — 38. gr. fátækralaga 43/1927. Framan-
greind ákvæði voru numin úr gildi við gildistöku laga
43/1932.
ungmenna á heimilum, eftirlit með hegðun
þeirra utan heimilis svo og eftirlit með uppeldis-
stofnunum og eftirlit með skemmtunum. Slíkt
eftirlit hefur mikið varnaðargildi, dregur úr
hættunni á því, að óhæfilega sé að börnum búið,
þar sem þau alast upp, og dregur einnig úr því, að
börnum og ungmennum sé boðið upp á skemmt-
anir, sem skaðvænlegar eru sálarlífi þeirra og
þroska. í öðru lagi gegnir barnaverndin því hlut-
verki að hefjast handa um úrbætur á ófullnægj-
andi aðbúð barna með því bæði að liðsinna
heimilum, setja forráðamönnum ýmis fyrirmæli
og skipa heimili eftirlitsmann o.fl. Ef þær varúð-
arráðstafanir reynast ekki haldkvæmar, þá geta
komið til róttækari ráðstafanir, svo sem taka
barns af heimili og vistun annars staðar, eftir
atvikum einnig með sviptingu foreldravalds.“
2.0 Helztu ákvæöi
barnaverndarlaga')
Hér á eftir verður getið helztu ákvæða í lögum nr.
53 frá 1966 um vernd barna og ungmenna. Síðan
verða raktar niðurstöður athugunar, sem ég gerði
á störfum og starfsháttum nokkurra barnaverndar-
yfirvalda, og loks bent á atriði, sem betur mættu fara,
og leiðir til úrbóta.
1) Sbr. og reglugerð 105/1970, um vernd barna og ung-
menna.
SVEITARSTJÓRNARMÁL