Sveitarstjórnarmál - 01.03.1996, Blaðsíða 21

UMHVERFISMÁL
höfðu verið gerðar áður en verkefn-
ið sem hér er lýst hófst og bentu þær
til að hlutfall matarleifa væri á bil-
inu 25—40% miðað við þunga. Með
því að beina spjótum að lífrænum
úrgangi og pappír/pappa virtist sem
50% takmarkið myndi nást.
Verkefni Gámaþjónust-
unnar hf.
Með ofangreindar forsendur að
leiðarljósi hófst haustið 1994 á veg-
urn Gámaþjónustunnar hf. verkefni
um flokkun og jarðgerð á lífrænum
úrgangi sem kemur annars vegar frá
heimilishaldi og hins vegar frá
verslunarstarfsemi. Verkefnið er
unnið að frumkvæði Gámaþjónust-
unnar hf. með styrk frá Rannsókna-
sjóði og undir verkefnisstjórn
greinarhöfundar.
Ein athugun á samsetningu
neysluúrgangs frá heimilum var
gerð í sambandi við verkefnið og
gaf hún eftirfarandi niðurstöðu:
%
Matarleifar ..............31
Dagblöð og tímarit ...... 15
Pappírsumbúðir ........... 9
Pappi (kassar) ........... 3
Plast .................... 9
Gler...................... 3
Fatnaður ................. 3
Málmar ................... 3
Spilliefni ............... 1
Annað (óflokkanlegt) ... 22
Samtals ............100
Vert er að hafa í huga að tölum-
ar eiga eingöngu við um neysluúr-
gang, þ.e. þann hluta sem venjulega
er settur í poka eða fötu undir eld-
húsvaskinum. Inni í þessu magni
eru hvorki stórgerðir hlutir eins og
t.d. gömul húsgögn né garðaúrgang-
ur frá heimilum. Reiknað er með að
heimilisúrgangur skiptist þannig:
Neysluúrgangur .........80%
Stórgerðir hlutir ..... 10%
Garðaúrgangur ......... 10%
Ávinningur af endur-
vinnslu lífræns úrgangs
Verkefni Gámaþjónustunnar hf.
beinist að endurvinnslu á
hinum lífræna hluta sorps
með jarðgerð. Astæða
þess liggur í augum uppi.
Matarleifar eru stærsti ein-
staki efnaflokkurinn í
neysluúrgangi og saman-
lagt með pappír, pappa og
garðaúrgangi er lífrænn
úrgangur rúmlega helm-
ingur alls heimilisúrgangs.
Lífrænn úrgangur frá at-
vinnurekstri er að líkind-
um enn stærra hlutfall
þegar haft er í huga hversu
stór hluti framleiðslustarf-
seminnar hérlendis snýst
um matvæli.
Jarðgerð er að mörgu
leyti heppileg og tiltölu-
lega ódýr aðferð við að
umbreyta lífrænum úr-
gangi í lífrænan áburð eða
jarðvegsbæti. Möguleikar
til að nýta slíka afurð hér á
Islandi eru óþrjótandi og
eftirspurn á almennum
markaði að líkindum tölu-
verð. Árið 1993 voru flutt
inn um 1000 tonn af rækt-
unarefni sem seld eru að
hluta sem neytendavara. Jarðvegs-
bætir, endurunninn úr lífrænum úr-
gangi, getur að einhverju leyti kom-
ið í stað þess innflutnings. Þá er
mjög víða í þéttbýli skortur á jarð-
vegi og jarðvegsbæti til notkunar
fyrir einkaaðila og sveitarfélög.
Þessir aðilar kaupa nú þegar mold í
stórum stíl. Loks má nefna að nær-
ingarríkur jarðvegsbætir úr lífræn-
um úrgangi er ákjósanlegur til af-
markaðra uppgræðsluverkefna.
Með því að endurvinna hinn líf-
ræna hluta sorpsins verður úrgangur
til urðunar ekki einungis helmingi
minni heldur breytist hann að eðli
og eftir flokkun tilheyrir hann
steinaríkinu að mestu. Rotnun í slík-
um haug er nánast engin, lífræn nið-
urbrotsefni eins og metangas eða
lífrænar sýrur verða hverfandi.
Sprengi- og eldsvoðahætta af völd-
um metans, metanmengun andrúms-
lofts og mengun af völdum sigvatns
frá urðunarstað, allt eru þetta vanda-
mál sem leysast sjálfkrafa ef lífræn-
um úrgangi er beint frá urðun.
Síðasta en ekki sísta ástæðan fyrir
því að endurvinna lífrænan úrgang
með jarðgerð er kostnaðardæmið.
Hvorki þarf flókin tæki né stórbrot-
in mannvirki til að jarðgera hinn líf-
ræna hluta sorpsins. Tækjakostur
sem þarf til verksins er að tæknistigi
og kostnaði sambærilegur við það
sem gerist á meðalbændabýli; trakt-
or með skóflu, múgasnerill, aðgang-
ur að trjákurlara og þar sem vanda
skal sérstaklega, aðgangur að sigti.
Þörf á mannafla við sjálfa jarðgerð-
ina er háð magni úrgangs að ein-
hverju leyti en rétt er að reikna með
fjórðungs að hálfu starfí á ársgrund-
velli. Plássþörf er háð magni, en
land þarf' að slétta og þétta undirlag
þar sem nota á múgaaðferðina.
Kostnað þarf að vega við ábata og
slíkt mat kann að vera pólitískt.