Sveitarstjórnarmál - 01.03.1996, Blaðsíða 35

MÁLEFNI ALDRAÐRA
aldraði er ófær um að taka sjálf- I
stæðar ákvarðanir má gera vistunar-
mat að beiðni vandamanna. Víðast
eru það þjónustuhópar aldraðra sem
annast gerð vistunarmats, en á því
eru undantekningar. I Reykjavík
starfar sérstakur matshópur á Fé-
lagsmálastofnun Reykjavíkur fyrir
borgina alla og öldrunarlækninga-
deildir Landspítala, Sjúkrahúss
Reykjavíkur og Fjórðungssjúkra-
húss Akureyrar annast vistunarmat
skjólstæðinga sjúkrahúsanna, óháð
búsetu. Sé einstaklingur í þjónustu-
rými á blandaðri stofnun getur
stofnunin sjálf annast vistunarmat
fyrir flutning í hjúkrunarrými, ef
þær aðstæður skapast.
Tvö eyðublöð eru notuð við mat-
ið, yfirlitsblað og matsblað. Hið
fyrra hefur stigin skráð en hið síðara
hefur skriflegar athugasemdir og
heildarniðurstöðu. Yfirlitsblaðið er í
þríriti og matsblaðið í fjórriti og eru
afritin mislit. Frumrit ásamt með
gulu afriti fara til þeirrar stofnunar
þar sem hinn aldraði vill helst
dvelja. Vilji hann sækja víðar fara
ljósrit á aðrar stofnanir. Bleiku afrit-
in fara til eða eru geymd hjá við-
komandi þjónustuhópi aldraðra.
Bleiku afritin eru grundvöllur að
vistunarskrá. Grænu afritin verða
eftir hjá matsaðila. Þegar hinn aldr-
aði er vistaður sendir viðkomandi
stofnun gula afritið með þar að lút-
andi upplýsingum til matshópsins í
Reykjavik ef um Reykvíking er að
ræða en til viðkomandi þjónustu-
hóps aldraðra annars staðar á land-
inu. Þegar hinn metni vistast er nafn
hans máð af vistunarskrá.
Mikilsveröar upplýsingar
Ef gögn vistunarmatsins eru tekin |
saman gefa þau mikilsverðar upp-
lýsingar um vistun aldraðra. Það
hefur verið gert fyrir árið 1992 í
Reykjavík, en þá voru 546 einstakl-
ingar metnir í þörf fyrir vistun, 304
(55,7%) í þjónustuhúsnæði og 242
(44,3%) í hjúkrunarrými.2’ Meðal-
aldur metinna var 81,6 ár í þjón-
ustuhúsnæði en 81,8 ár í hjúkrunar-
rými, en kynjahlutfallið var tvær
konur á móti einum karli í báðum
hópum. Um áramótin 1992-1993
biðu 19,4 af hverjum 1000 íbúum
65 ára og eldri eftir vistun í þjón-
ustuhúsnæði og 14,1 af hverjum
1000 biðu eftir vistun í hjúkrunar-
rými. Þörf fyrir vistun fór vaxandi
með aldri. Einstaklingar í þjónustu-
þörf höfðu auk félagslegs vanda
andlega vanlíðan. Þeir sem biðu
hjúkrunarrýmis höfðu, auk félags-
legs vanda, skert líkamlegt og and-
legt atgervi og færnitap. Þáttur
heilabilunar í vistunarþörf var sér-
staklega skoðaður og reyndust
78,5% metinna í hjúkrunarþörf vera
með heilabilun á einhverju stigi.
Líkamlegt heilsufar og hreyfigeta
varðveitast að mestu þar til heilabil-
un er komin á hátt stig. Þessar nið-
urstöður gefa því undir fótinn að
sérstök sambýli fyrir heilabilaða
gætu verið vistunarvalkostur í stað
hefðbundinna hjúkrunardeilda fyrir
hluta einstaklinga með heilabilun.
Dánartíðni á árinu 1992 meðal þeir-
ra sem metnir voru á því ári í þörf
fyrir hjúkrunarrýnti var há, um
20%, og styður það gildi matsins,
það er að segja að matið mæli raun-
verulega umönnunarþörf. Svo var
einnig um fjölmarga aðra þætti sem
skoðaðir voru en verða ekki tíund-
aðir hér. Niðurstöður þessar hafa
verið kynntar alþjóðlega.3’
Vistunarskrá
Vistunarskrá er tekin saman árs-
fjórðungslega af heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytinu, en hún
er yfirlit yfir biðlista allra 54 þjón-
ustuhópa landsins. I október 1995
biðu 516 eftir þjónusturými, þar af
282 í Reykjavík, en 283 eftir hjúkr-
unarrými, þar af 165 í Reykjavík. í
Reykjavík voru 142 í mjög brýnni
þörf fyrir þjónusturými en 137 í
mjög brýnni þörf fyrir hjúkrunar-
rými. Til samanburðar má geta að í
Hafnarfirði voru 4 í mjög brýnni
þörf fyrir hjúkrunarrými og 15 í
mjög brýnni þörf fyrir þjónustu-
rými; á Grundarfirði beið enginn
vistunar. Einungis þeir sem metnir
hafa verið komast á vistunarskrá.
Vistunarskráin gefur mjög mikil-
væga mynd af vistunarþörfinni á
hverjum tíma og er auðvelt að fylgja
eftir breytingum. Skráin gel'ur
einnig sterkar vísbendingar um það
hvar úrræða er helst þörf.
Vistunarskráin í Reykjavík var
tekin til sérstakrar skoðunar til þess
að kanna áreiðanleika hennar.4’
Könnunin var gerð að tilstuðlan eft-
irlitshóps með framkvæmd vistunar-
mats, en sá hópur starfar á vegum
heilbrigðis- og tryggingamálaráðu-
neytis og er hlutverk hópsins að
fylgjast með gæðum vistunarmats-
ins, endurskoða vistunarmatið eftir
því sem við á og vera til sérstakrar
ráðgjafar í öllum atriðum er lúta að
matinu. Niðurstöður þeirra tveggja
kannana sem nefndar eru hér að
framan urðu síðan grundvöllur að
endurskoðaðri útgáfu vistunarmats-
ins og nýrri reglugerð um vistunar-
mat síðla árs 1995. Breytingar á
vistunarmatinu voru ekki umtals-
verðar og hafa helstu breytingar
verið nefndar.
Breytingar á vistunar-
matinu 1995
Helstu breytingar reglugerðarinn-
ar verða nú nefndar.
I niðurstöðum matsins skal geta
þess hvort sérstakt úrræði fyrir
heilabilaða gæti komið að notum,
einnig hvort önnur úrræði en varan-
leg vistun komi til álita. Vistunar-
matið er nú tímatakmarkað við 18
mánuði, en þá fellur það úr gildi
hafi endurmat ekki farið fram.
Veigamikil breyting er fólgin í því
að stofnanir skulu, að öðru jöfnu,
forgangsraða með þeim hætti að
láta þá sem eru í brýnni eða í mjög
brýnni /;ó';/ganga fyrir í vistrými og
þá fyrst sem beðið hafa lengst frá
því að brýn eða mjög brýn þöifkom
fram. Itrekuð er tilkynningarskylda
stofnana um vistun til Trygginga-
stofnunar ríkisins (TR) og gildir sú
skylda jafnt fyrir fastfjárlagastofn-
anir og daggjaldastofnanir. Þá er
ítrekað að TR hefur sérstakt eftirlit
með vistunarmati þeirra einstakl-
inga sem flytjast á blönduðum
29