Sveitarstjórnarmál - 01.03.1996, Qupperneq 36

MÁLEFNI ALDRAÐRA
stofnunum úr þjónusturými í hjúkr-
unarrými.
Fimm ára reynsla fengin
Fimm ára reynsla er nú komin á
vistunarmat aldraðra og hefur safn-
ast mikilvæg reynsla við fram-
kvæmd þess. Endurskoðuð vistunar-
matseyðublöð ásamt með nýrri
reglugerð um vistunarmat ættu enn
að bæta framkvæmd vistunarmats-
ins og tryggja sem mest félagslegt
réttlæti í því að þeir sem eru í mestri
þörf á hverjum tíma fái fyrst úrlausn
og af þeim sem bíða fyrst þeir sem
lengst hafa beðið, óháð því hvort
beðið er á eigin heimili eða á
sjúkrahúsi. Þeir sem bíða á sjúkra-
húsi eru ekki í því heimilislega um-
hverfi sem hjúkrunarheimili getur
veitt. Hver og einn þeirra sem bíður
vistunar á sjúkrahúsi er of veikur til
þess að bíða heima. Fái viðkomandi
hins vegar varanlega vistun opnast
pláss á öldrunarlækningadeild fyrir
aldraðan einstakling úr samfélaginu,
þar sem greiningarvinna og endur-
hæfing gefur honum mestu hugsan-
legar líkur á bata og endurheimtri
sjálfsbjargargetu. Þeir sem þannig
endurhæfast min'nka þrýstinginn á
takmörkuð dýr vistrými og geta not-
ið eigin heimilis lengur, en það er
einmitt í anda laganna um málefni
aldraðra og góðrar heilbrigðisstefnu.
Alþjóólegur mælikvarði
Þess má geta að heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytið gaf í árs-
lok 1995 út reglugerð sem kveður á
urn að öldrunarstofnanir skuli meta
alla vistmenn sína reglulega sam-
kvæmt matslyklum sem kallast
MDS-mat, en það gefur möguleika
á alþjóðlegum samanburði. Aður
hafði verið framkvæmd rannsókn
sem kölluð var „Daglegt líf á hjúkr-
unarheimili" og hafa niðurstöður
hennar verið birtar.5’ Markmiðið er
að stuðla að gæðum í umönnun
aldraðra á stofnunum, gefa stofnun-
um tækifæri til þess að skilja við-
fangsefni sín til hlítar og flokka þau
eftir því hve kostnaðarsöm þau eru.
Loks má geta þess að Islendingar
eru þátttakendur í alþjóðlegri þróun-
arvinnu á þjónustumati aldraðra í
heimahúsi sem hefur svipuð mark-
mið og MDS-matið á elli- og hjúkr-
unarheimilum. Margvísleg vinna er
því innt af hendi að tilstuðlan heii-
brigðis- og tryggingamálaráðuneytis
sem miðar að því að auka á lífsgæði
hins aldraða á þjónustustigi sem er
hagkvæmt fyrir hann og hið opin-
bera.
Kjarni greinarinnar var fluttur á
ráðstefnu um öldrunarþjónustu -
rekstur og gœði - hinn 17. mars
1995 á Hótel Loftleiðum. Greinin
lýsir þó þeim breytingum sem gerð-
ar voru á vistunarmatinu og reglu-
gerð þess síðla árs 1995, svo og því
nýjasta sem framundan er í mati
aldraðra.
Heimildir:
1) Mat á vistunarþörf aldraðra. Pálmi V.
Jónsson og Sigurbjörn Björnsson.
Læknablaðið 1991: 77: 313-7.
2) Vistunarmat aldraðra í Reykjavík
1992. Gróa Björk Jóhannesdóttir og
Pálmi V. Jónsson. Læknablaðið 1995:
81:233-241.
3) Nursing Home Preadmission Assess-
ment in Reykjavik 1992. GB Jóhannes-
dóttir and PV Jónsson. Arctic Medical
Research 1994: 53: 512-514.
4) Könnun á högum aldraðra í Reykja-
vík sem bíða vistunar á stofnun. Ein-
staklingar sem fóru í vistunarmat á tíma-
bilinu 1. janúar 1990-31. desember
1993. Gunnhildur Sigurðardóttir. óbirt
handrit 1995.
5) Daglegt líf á hjúkrunarheimili. Heil-
brigðis- og tryggingamálaráðuneytið,
Ritnúmer2, 1995.
Vistrými fyrir aldraða 1971 til 1995
Samkvæmt samantekt Sambands
ísl. sveitarfélaga voru vistrými fyrir
aldraða 1.439 talsins 1. janúar 1971
en 3.263 1. febrúar 1995 og hafði
því fjölgað um 1.824 rými á 24
árum. Hér er um að ræða hjúkrunar-
rými og þjónusturými aldraðra í
dvalarheimilum, hjúkrunarheimilum
og hjúkrunardeildum sjúkrahúsa.
Til viðbótar fjölda vistrýma í febrú-
ar 1995 voru 111 rými á öldrunar-
lækningadeildum sjúkrahúsanna.
íbúðum fyrir aldraða hefur einnig
fjölgað á undanförnum árum. Árið
1980 má ætla að þær hafi verið um
507 en árið 1993 voru þær orðnar
2.612. Hér er um að ræða kaup-
leiguíbúðir og leiguíbúðir sem
byggðar hafa verið á vegum sveitar-
félaga. Ennfremur er hér um að
ræða eignaríbúðir sérhannaðar fyrir
aldraða en byggðar og seldar á al-
mennum markaði.
Meðfylgjandi töflur sýna annars
vegar nánari skiptingu vistrýmanna
og hins vegar fjölda íbúða aldraðra
eftir landshlutum.
Til viðbótar þeim vistrýmum sem
talin eru upp í töflunni er fjöldi dag-
vistarrýma vítt og breitt um landið í
tengslum við dvalarheimili. hjúkr-
unarheimili eða aðrar slíkar stofnan-
ir. Dagvist býður upp á tómstunda-
iðju, aðstöðu til léttra líkamsæfinga
og þess háttar. Undir daggjaldakerfi
ríkisins heyrðu 346 dagvistarrými
árið 1993.
Víða um land eru starfræktar
þjónustumiðstöðvar í tengslum við
30