Sveitarstjórnarmál - 01.12.1996, Síða 16

FRÆÐSLUMAL
íslandssagan kennd á Pingvöllum.
Miðstöðin í Hjallaskóla hefur einnig staðið að beinum
samskiptum milli tvítyngdra nemenda og er spennandi
að sjá hvemig unnt verður að halda þeirri þróun áfram.
Síðastliðin fjögur sumur hefur í Reykjavík verið starf-
ræktur sumarskóli fyrir nemendur með annað móðurmál
en íslensku. Ncmcndum er boðið að sækja fjögurra
vikna langt námskeið, allan daginn. Farið var af stað
með sumarskólann vegna þess að oft hefur komið í ljós
að bömin gleyma yfir sumarið miklu af þeirri íslensku
sem þau lærðu næstliðinn vetur vegna þess hve tak-
markað þau umgangast íslenskumælandi fólk utan skól-
ans. Einnig er slíkt námskeið góður undirbúningur fyrir
nemendur sem nýkomnir eru lil landsins.
Þessi sumarskóli hefur reynst mjög vel og kennarar
hafa haft á orði að þau börn, sem hafa haft tækifæri til
að stunda sumarskólann, standi áberandi betur að vígi á
haustin en hin sem af einhverjum ástæðum sóttu hann
ekki.
Því verður stefnt að því að slíkir skólar verði starf-
ræktir víðar um landið þegar fram líða stundir.
Fræðsla fyrir nemendur með annað móðurmál en ís-
lensku er í eðli sínu ólík annarri kennslu og getur verið
afskaplega skapandi og spennandi. Hér er ekki eingöngu
verið að kenna íslenskt mál, heldur einnig reynt að
kenna námsgreinar á aðlöguðu einföldu máli og síðast
en ekki síst er verið að kenna menningarfæmi.
íslenska sem seinna mál er sérstök námsgrein, ólík
móðurmálskennslu annars vegar og kennslu í erlendu
tungumáli hins vegar, og heimtar aðrar kennsluaðferðir.
í móðurmálskennslu er mikið unnið að því að gera
lögmál tungumáls, sem nemendur kunna, þeim meðvit-
uð; í erlendu tungumáli er tungumál kennt á móðurmáli
nemenda, lögmál þess eru útskýrð á máli sem nemendur
eiga sameiginlega, orð og setningar
þýddar o.s.frv. Seinna mál er hins vegar
mál sem nemendur kynnast alls staðar í
umhverfi sínu annars staðar en heima
hjá sér, kennarinn talar sjaldnast móður-
mál nemenda og útskýringar fara því
fram á nýja málinu. Samskipti geta orð-
ið æði skrautleg þegar engin tungumála-
leg né menningarleg brú er ntilli nem-
enda og kennara.
Menningarfærni
Nemendur sem koma úr öðrum
menningarheimum eiga oft í erfiðleik-
um með að skilja og skynja óskráðar
reglur og atferli í nýju landi. Islenskir
skólar eru ólíkir þeim stofnunum sem
nemendur eiga að venjast heiman frá
sér, áherslur og námsgreinar eru aðrar.
Haft hefur verið eftir lítilli stúlku sem
hafði verið hér í eitt ár að: „Það var ekki
fyrr en ég kom til Islands að ég varð
heimsk.“
Það eru feiknin öll af óskráðum reglum og lögum í
hverjum menningarheimi sem eru ekki endilega augljós,
hvorki þeim sem alast upp á menningarsvæðinu né gest-
urn. Til þess að verða menningarfær í nýju umhverfi er
nauðsynlegt að skoða og skilgreina og bera saman hvað
er líkt og hvað ólíkt nteð þjóðum og menningu þeirra.
Sem dæmi má nefna að oft hefur okkur, sem vinnum
með fólki sem ekki hefur alist upp á Islandi, verið bent á
hversu ófeimnir Islendingar eru við að glápa á fólk.
Mörgum finnst eins og sé verið að mæla þá út hvert sem
farið er. Fólk horfir óhikað í augu ókunnugra, börn líta
ekki undan þegar fullorðnir tala við þau o.s.frv. Slík
framkoma er í mörgum menningarheimum talin hortug.
Eitt sinn kom ntóðir til kennara dóttur sinnar og kvart-
aði yfir því að hegðun dóttur hennar væri orðin óþolandi
og útskýrði mál sitt: „Hún horfir beint í augun á mér
þegar ég er að ávíta hana.“ Kennarinn vissi strax hvað átt
var við því hann hafði margsinnis skammað þennan
nemanda sinn fyrir að líta undan þegar hann var að tala
við hana.
Jólin og jólaundirbúningur í íslenskum skólurn getur
verið erftður fyrir böm sem alist hafa upp í öðrum trúar-
brögðum. Skólarnir ganga eðlilega út frá sameiginlegri
reynslu og þekkingu nentenda og kennarar eyða ekki
tíma sínum í að útskýra sjálfsagða hluti. Komið hefur t.d.
upp sá misskilningur að jólasveinninn sé pabbi Jesú-
bamsins og eiginmaður Maríu, enda ekki gott að átta sig
á fjölskyldutengslum ef enginn segir manni hvernig í
pottinn er búið.
Það er svo margt ef að er gáð.
206