Hermes - 01.12.1988, Síða 10

8
Foreldrar /ónasar,
Rannveig Jónsdóttir og Jón Kristjánsson.
málum í samkomulagi. Þegar börnin
stœkkuðu voru þau tekin með til að
ráða fram úr ýmsttm daglegum verk-
efnum".
Jónas var sagður líkjast móður sinni.
Undir handarjaðri hennar lærði hann að
lesa ljóð Hallgríms Péturssonar og ann-
arra íslenskra höfuðskálda. Móðir hans
las einnig fyrir fjölskylduna á sunnudög-
um umdeildar hugvekjur séra Páls Sig-
urðssonar í Gaulverjabæ, en hann var
einn fárra presta sem lagðist opinberlega
gegn útskúfunarkenningunni, sem þá
var almennur boðskapur íslensku kirkj-
unnar.
Jónas varð fljótlega mikið fyrir bók-
ina. A unglingsárum þótti honum eftir-
sóknarverðast allra starfa að fara í ferðir
til næstu bæja ýmist til að sækja eða skila
bókum í lestrarfélag sveitarinnar eða
sækja blöð og bréf eftir póstkomu að
höfuðbólinu Ljósavatni. A heimleið úr
póstferð fór Jónas gjarnan af baki hesti
sínum í grænni dæld í hrauninu, opnaði
blaðastrangana og las greinar og ljóð í
Dagskrá Einars skálds Benediktssonar
eða Fjallkonu Valdimars Ásmundsson-
ar. Og meðan unga fólkið í sveitinni steig
dans í samkomuhúsinu á Ljósavatni á ár-
unum kringum aldamótin, brá Jónas sér
Jónas Jónsson.
gjarnan inn í dagstofu og fékk sér þar
góða bók að lesa.
Jónas lærði gildi samvinnu og sam-
hjálpar bæði á heimilinu og í sveitinni
allri. Á því bjargi heimabyggðar sinnar
reisti Jónas frá Hriflu öðru fremur ævi-
starf sitt.
Þroskaför um Evrópu
Vorið 1905, ári eftir að íslenskur ráð-
herra tók til starfa á íslandi fyrsta sinni,
luku tólf ungir menn lokaprófi í hálf-
byggðu húsi á Akureyri. Petta var síðasti
árgangur Möðruvellinga. Þeir höfðu að
baki tveggja vetra nám og töldust nú
gagnfræðingar. Flestir þeirra höfðu
aldrei í barnaskóla komið, í mesta lagi
numið á nokkurra vikna námskeiði, en
haft aðgang að lestrarfélögum og bóka-
söfnum einstaklinga í sinni sveit og
stundað sjálfsnám með daglegum
störfum, stundunr með aðstoð annarra
sjálfmenntaðra manna.
Einn þessara skólapilta var Jónas
Jónsson frá Hriflu.
Jónasi gekk vel í skólanum á Akur-
eyri. Hann varð forystumaður í félags-
málum nemenda, eignaðist marga vini
en einnig nokkra andstæðinga, og varð
efstur allra í bekknum á burtfararpróf-
inu.
Þessi námsárangur vakti athygli í hans
heimabyggð. Jónas var fenginn þegar
um haustið 1905 til að kenna við skóla
fyrir unglinga sem þá var í samkomuhús-
inu á Ljósavatni.
Athygli Jónasar beindist á þessum
árum fyrst og fremst að skólamálunum.
Hann hafði brennandi áhuga á að gera
alþýðufólki til sjávar og sveita mögulegt
að njóta skólagöngu og hljóta staðgóða
menntun. Það var reyndar mesta hug-
sjónamál hans alla tíð. Honum var einnig
nrikið í mun að afla sjálfum sér frekari
menntunar svo hann yrði hæfari til
kennslustarfa.
íslenskir alþýðumenn, sem ekki höfðu
nægan undirbúning til inngöngu í latínu-
skólann, sóttu gjarnan nám í dönsku lýð-
skólunum á árunum um og eftir aldamót-
in. Þekktastur þessara skóla meðal ís-