Hermes - 01.12.1988, Page 79

77
fimmtugt. Við vörpuðum kveðju á hana - „tvo kaffi,“ sögð-
um við, og hún opnaði dyrnar að veitingastofunni og bað
okkur gangainn.
í mannlausri veitingastofunni voru þrjú allstór borð, tólf
til fjórtán stólar með pílárabaki og fornlegur eikarskápur
með glerhurðum. Við settumst úti við annan gluggann, og
konan opnaði skápinn og kom þaðan með dúk á borðið.
Það var hálfkalt inni, því að ekki hafði verið lagt í, og ég
hryllti mig dálítið í sætinu. Líklega hefur konan veitt því
eftirtekt, því að allt í einu hætti hún við að breiða dúkinn á
borðið og mælti:
„Ætli það setji ekki bara að ykkur hérna? Ég held það sé
bezt, að ég bjóði ykkur inn fyrir. Ögn hlýrra þar.“
Við sögðum, að veitingastofan væri okkur fullboðleg. En
það var ekki úr að aka: Konan vildi endilega færa okkur
kaffið í aðra stofu. Við urðum að þekkjast boð hennar.
Hún fór með okkur í herbergi innar af veitingastofunni.
Þar varð varla þverfótað fyrir gömlum hægindastólum og
bólstruðum bekkjum með flosáklæði, þöktum púðum og
ísaumuðum sessum með þeysandi riddara og spengilega
aðalsmenn, sem héldu utan um mittið á mjóum stúlkum í
víðum pilsum. Uti íeinu horninu var ruggustóll, ogíhonum
Undir
Hjálminum
Við komum í þorpið upp úr miðjum degi. Veðrið var
hálfhráslagalegt - gjóla af hafi, þoka í ofanverðum
hlíðum, skúraleiðingar úti fyrir. Á miðri strandgöt-
unni stóðu fáeinar telpur í hnapp í kringum barnavagn og
þrættust á um eitthvert veraldarundrið, og niðri á bryggjun-
um voru stráklingar að dorga fyrir ufsa eða kola. Tveir
menn í klofháum, hreistrugum gúmmístígvélum stóðu und-
ir gafli frystihússins. Úti á víkinni lónuðu mettir mávar og
létu báruna vagga sér.
Ferðafélagi minn, erindrekinn, stöðvaði bílinn utanvert
við mitt þorpið, sneri kveikjulyklinum og opnaði hurðina.
„Hér er greiðasala," sagði hann. „Við skulum fá okkur
kaffi.“
I brekkunni ofan við götuna var hús með háum kvisti -
veðrað timburhús með síðar upsir, þverbita í sperrukverk-
um og Ieifar af útsöguðum vindskeiðum. Sýnilega hafði
þetta einhvern tíma verið fallegt hús, jafnvel staðarprýði.
Nú var orðið langt síðan hirt hafði verið um að dytta að því
og mála það.
Við gengum upp útistigann - ferðavanur erindrekinn á
undan. Hurðarskráin stóð á sér, þegar hann tók í húninn, og
hann varð að beita aflsmunar til þess að opna. Veitinga-
konan hafði orðið okkar vör og kom á móti okkur fram í
forstofuna - grönn kona, komin nokkuð yfir miðjan aldur
og skollitt hárið búið að missa gljáa sinn og byrjað að grána
í vöngum. Það mátti geta sér þess til, að hún losaði
sat gömul, smávaxin kona, hvít fyrir hærum, og lét fætur
hvíla á lágum skemli. Hún var með pentudúk eða eitthvað
þess konar í höndunum og heklaði af kappi. Rétt hjá henni
lá sofandi köttur á selskinni. Uppi á veggjunum var sægur
mynda af alls konar fólki: Ungum stúlkum með borðalagða
kraga út á herðar, snotrum piltum með reik í miðju hári,
bústnum og hnarreistum herðimönnum, sem farnir voru að
reskjast, og einkennisbúnum mönnum á ýmsum aldri. Einn
var meira að segja með bátlaga trjónuhatt á höfði og heið-
ursmerki á brjóstinu.
Við skiptum orðum við gömlu konuna á meðan veitinga-
konan dúkaði borð og bar fram kaffi og kökur, bárum lof á
hannyrðir hennar og dáðumst að sældarlegum kettinum,
sem ekki lét svo lítið að gjóa á okkur auga. En gamla konan
sagðist bara halda á þessu sér til afþreyingar, þetta væri ekk-
ert handbragð orðið. Og kötturinn, hann hefði komið heim
í dag eftir þriggja nátta útivist - það var högni, dýrið að
tarna, og eðlið sagði til sín hjá þessum greyjum eins og mað-
ur þekkti: Köttur var nú alltaf köttur.
Veitingakonan hagræddi kökudiskunum fyrir framan
okkur, hellti í bollana og sagði okkur að gera svo vel. Svo
þokaði hún sér hæversklega frá borðinu, sneri sér að gömlu
konunni og leit á pentudúkinn hennar. Við heyrðum á tali
þeirra, að þær voru mæðgur.
Kaffið var ágætt og kökurnar dágóðar, þó að þær væru
ekki nýbakaðar. Það fór vel um okkur, og þarna var hlýtt og
Jón Helgason. Útskr. 1937. Blaöamaður og
lengi ritstjóri Tímans. Tók mikinn þátt í ýms-
um félagsstörfum. Skrifaði fjölda bóka einkum
um íslenskt efni af ýmsu tagi og þýddi einnig
fjölda bóka. Undir Hjálminum er úr bókinni
Maðkar í mysunni sem út kom 1970. Mynd
eftir Ingiberg Magnússon.
Jón Helgason